Alfred Marshall „Zasady ekonomiki”
Dorota Smoczyńska Jan Wójcik
Alfred Marshall • Urodził się 26 lipca 1842r. w Bermondsey koło Londynu, • Profesor uniwersytetu w Cambridge, • Był jednym z twórców neoklasycznej teorii ekonomii (racjonalność podmiotów gospodarczych, konkurencja doskonała), • Sformułował prawo elastyczności popytu (współczynnik elastyczności cenowej popytu), • Zmarł 13 lipca 1924r. w Cambridge. 2
Tło historyczne • Teoria Malthusa - korelacje zachodzące pomiędzy przyrostem ludności, a poziomem zamożności społeczeństwa • Zła sytuacja robotników (ubóstwo i wykluczenie społeczne) • Ekonomia neoklasyczna - dominująca teoria ekonomiczna do lat 30. XX w. 3
Ekonomia polityczna lub ekonomika
„Jest badaniem rodzaju ludzkiego w jego codziennym życiu gospodarczym; bada ona tę stronę działalności indywidualnej i społecznej, która najściślej jest związana z osiąganiem i użytkowaniem rzeczy materialnych, niezbędnych do dobrobytu.” „Ekonomika jest nauką o tym, jak ludzie żyją, działają i myślą w codziennym życiu gospodarczym.”
4
Ekonomika definicja • Ekonomika: – Nauka o bogactwie, – Nauka o człowieku. • Wpływ życia gospodarczego na charakter człowieka (zajęcie, którym człowiek zarabia na utrzymanie). 5
Ekonomika definicja • Definicja nieprecyzyjna: – Chce być blisko innych nauk społecznych – Nie ma precyzyjnie określonego obszaru badawczego – Występuje pluralizm metodologiczny
6
Początki użyteczności krańcowej • Marshall zauważył różnice pod względem pełni życia rodzin przy różnych dochodach – Np. mała różnica przy dochodach £1000 czy £5000, – Duża różnica przy dochodach £200 czy £1000,
• Brak warunków materialnych do pełnego życia przy tak niskich dochodach. 7
Ubóstwo
• „W jego ubóstwie jest zguba biednego” • Badanie przyczyn ubóstwa = badanie przyczyn degradacji znacznej części ludzkości • Czy muszą istnieć klasy niższe? 8
Klasa robotnicza • Stały postęp klas pracujących w XIX w.: – Wynalazki (maszyna parowa, kolej żelazna, prasa drukarska – plany poprawy bytu) – Wyższe zarobki – Bardziej powszechna oświata – Większy popyt na inteligentną pracę – szybki wzrost klasy rzemieślniczej 9
Wolna przedsiębiorczość • Koniec XVIII w.: – Szybkie i gwałtowne zmiany (wynalazki, koncentracja przemysłu, produkcja na wielką skalę) – Znaczny przyrost ludności – Siły wytwórcze – jedyny środek dający skuteczną odporność w walce z Napoleonem
Wolna przedsiębiorczość jako mniejsze zło 10
Współzawodnictwo • Źródła współzawodnictwa i współdziałania: – Samodzielność, kierowanie się własnym sądem – Poleganie na sobie samym – Szybkość wyboru i sądu, a przy tym rozważność – Sięganie myślą w przyszłość (odległe cele) 11
Definiowanie pojęć • Dlaczego Marshall unika jednoznacznego definiowania pojęć ekonomicznych? • Ekonomia była nauką nową, dopiero rodzącą się (wzrost swobodnej działalności, przezorności na przyszłość, wyraźnie określone prawa jednostki). Pojawiał się problem ze sprecyzowaniem używanych pojęć. Niejednoznaczność definicji wynika z określonej podstawy metodologicznej. 12
Istota ekonomiki
• Na postępowanie człowieka wpływają osobiste uczucia, pojęcie obowiązku i cześć dla wyższych ideałów, lecz najtrwalszym motywem codziennej pracy gospodarczej jest chęć otrzymania płacy. Może być ona użyta dla zaspokojenia celów egoistycznych lub nieegoistycznych. 13
Praca zarobkowa • Praca zarobkowa szczególnie interesuje ekonomikę • Jest to usystematyzowana dziedzina życia, w której podejmowane są najbardziej przemyślane decyzje
14
Ekonomika – nauka • Ekonomiści operują faktami, które mogą być obserwowane i ilościami, które można zmierzyć, • Daje to silne podstawy do prowadzenia badań i ich zasadności.
15
Ekonomista wg. Marshalla • Bada stany duchowe poprzez objawy – ocenia pobudki do działania na podstawie ich skutków • „Posługuje się językiem potocznym, z tą tylko różnicą, że czyni to z większą ostrożnością i że jasno zaznacza granicę swej wiedzy” 16
Ekonomika a pożądanie bogactw • Niemierzalne motywy ludzkich działań: – Przyjemność z pracy samej w sobie – Chęć zdobycia aprobaty – Element osobistej dumy (uczucia rodzinne) Działania wynikające z poczucia obowiązku i miłości bliźniego nie są wymierne. Niw uwzględnia się ich, bo nie można ich ująć w ramy pojęć ekonomicznych, a nie z powodu faktu, że nie opierają się na interesie egoistycznym. 17
Ekonomika a inne nauki społeczne • Pieniędzmi można mierzyć siłę motywów i pobudek kierujących działaniami człowieka • Podczas jej badań łatwiej mogą być stosowane metody ścisłe (siła pobudek do czynu może być oceniona i wymierzona – można je poddać badaniu naukowemu) • Mierzyć można jaka suma skłoniłaby człowieka do podjęcia jakiegoś trudu lub zapewnienia zadośćuczynienia 18
Ograniczenia używania pieniądza jako miary • Ta sama suma pieniędzy dla różnych ludzi i w różnych okolicznościach nie reprezentuje takiego samego zadowolenia • Różnica charakteru i wychowania – inna zdolność odczuwania przyjemności i przykrości 19
Szeroka próba • Na podstawie dostatecznie szerokiej próby osób o takich samych dochodach, gdzie indywidualne osobliwości równoważą się to suma pieniędzy jaką ludzie będą skłonni oddać za jakąś korzyść lub stratę będzie dobrą miarą tej korzyści lub straty. Takie same miary pieniężne zadowolenia = identyczne zadowolenie 20
Ograniczenia używania pieniądza jako miary cd. • Człowiek biedny potrzebuje silniejszej pobudki niż bogaty do wydania takiej samej kwoty • Jednak i tu przez stosowanie szerokiej próby można zmniejszyć błąd pomiaru.
21
Obiekty zainteresowania ekonomiki • Ekonomiści badają czyny jednostek w kontekście życia społecznego, nie indywidualnie • Nie interesuje ich usposobienie ani cechy charakteru badanych jednostek • Z pomocą statystyki ekonomiści są w stanie obliczyć przeciętne wartości dla badanej grupy 22
Metody badań Zadanie ekonomiki – zbieranie faktów, porządkowanie ich i wyciąganie z nich wniosków I. Ustalenie nowych faktów. II. Zbadanie dokładnego rozumowania o faktach, które już znamy. 23
Metody badań cd. • „ Obserwacja i opis, definiowanie i klasyfikowanie są czynnościami przygotowawczymi. Za pomocą tych czynności chcemy zdobyć wiedzę o związku, zachodzącym pomiędzy zjawiskami ekonomicznymi… Indukcja i dedukcja jednakowo są potrzebne w myśleniu naukowym, podobnie jak potrzebna jest zarówno prawa, jak i lewa noga do chodzenia” Schmoller 24
Twierdzenia a prawa • Gdy potwierdzimy słuszność twierdzeń licznymi i niezależnymi obserwacjami oraz gdy sprawdzą się oparte na tych twierdzeniach przewidywania i udadzą się eksperymenty – wtedy twierdzenia zostają podniesione do rangi praw.
25
Prawa ekonomiczne • „Twierdzenia dotyczące tendencji ekonomicznych; są to prawa społeczne, odnoszące się do dziedzin postępowania, w których intensywność motywów, głównie postępowaniem kierujących, może być mierzona ceną pieniężną.” • Nie ma wyraźnej granicy między prawami ekonomicznymi, a innymi prawami społecznymi.
26
Prawa ekonomiczne cd. Zachowania ludzi są różnorodne, dlatego też dotyczące ich przewidywania są niepewne. Nawet najdokładniejsze twierdzenia muszą być nieścisłe i w pewnym stopniu obarczone błędem.
27
Prawa ekonomiczne cd. „Sposób postępowania, którego możemy oczekiwać w pewnych określonych warunkach od członków danej grupy gospodarczej jest normalnym postępowaniem członków tej grupy”. Przewaga tendencji stałych i trwałych w działaniu w porównaniu z tendencjami sporadycznymi 28
Działania normalne • Normalne działanie gospodarcze – można go oczekiwać pod pewnymi niezmiennymi warunkami w większości przypadków od członków jakiejś grupy gospodarczej. • Działanie normalne należy rozumieć jako moralny jedynie, gdy z kontekstu wynika, że działanie oceniamy ze stanowiska moralnego. 29
Normy „Istnienie znacznej podaży rąk roboczych, gotowych do wyrabiania pudełek do zapałek po bardzo niskiej cenie jest rzeczą normalną w tym samym znaczeniu, w jakim skręcanie członków ciała jest normalnym wynikiem zatrucia strychniną”.
30
Różnice między Marshall’em a Smith’em • Marshall odchodzi od modelu człowieka homo oeconomicus, • Ekonomika zajmuje się badaniem człowieka z krwi i kości, pozostającego pod wpływem swego egoizmu, próżności, ale także poświęcającego swe własne interesy dla dobra rodziny.
31
Różnice między Marshall’em a Smith’em „Adam Smith i wielu dawniejszych ekonomistów osiągało pewną prostotę przez to, że w pismach swych trzymali się zwyczaju przyjętego w rozmowie i opuszczali warunki ograniczające. Było to jednak przyczyną tego, iż ich stale źle rozumiano i że tracono dużo czasu i energii na bezużyteczne spory. Ekonomiści ci osiągnęli pozorną łatwość zbyt wielkim kosztem nawet w stosunku do osiągniętego tą drogą zysku.” 32
Dziękujemy za uwagę
33
