YAYIN KURULU Hazırlayanlar
Aylin Gürlek
YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU Kurumsal Yayınlar Yönetmeni Saime YILDIRIM Kurumsal Yayınlar Birimi – Dizgi & Grafik Mustafa Burak SANK & Ezgi Güler & Meltem Temel Sumru Almacak & Gamze Kaya & Pınar KORKMAZ Yasin ÇELEBİ & Reyhan KARAHASANOĞLU
Baskı - Cilt Neşe Matbaacılık Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş. Adres:Akçaburgaz Mh. Mehmet Deniz Kopuz Sk. No:17 3.Bodrum Esenyurt / İSTANBUL Yayıncı Sertifika No: 32077 Matbaa Sertifika No: 22861 ISBN: 978–605–9213–30–1 İstanbul – 2015
Bu eserin her hakkı saklı olup tüm hakları Elfi Yayıncılık’a aittir. Kısmi de olsa alıntı yapılamaz, metin ve soruları aynen değiştirilerek elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir sistemle çoğaltılamaz, depolanamaz.
Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.
TARİH
Defterlerimizi Tanıyalım Ünite konularının belirtilerek soru tarzında öğrencinin ilgisini çekecek şekilde yazıldığı bölümdür.
Konu ile ilgili verilen örnekler bölümüdür.
Konu ile ilgili dikkat edilmesi gereken, uyarılar, notlar vb.
Öğrencinin akıllı defter üzerinde not tutması için ayrılan bölümlerdir.
Sınıf içerisinde öğrencinin bireysel veya grupla çalışacağı önceden hazırlanmış görseller üzerinde doldurma, boyama, çizme, kesme gibi etkinliklerin yapıldığı çalışma sayfalarıdır.
Konu ile ilişkili gerçek hayattan merak uyandıracak ilginç bilgiler bölümüdür.
Defterlerimizi Tanıyalım Sınıf içerisinde öğrencinin bireysel veya grupla çalışacağı önceden hazırlanmış görseller üzerinde doldurma, boyama, çizme, kesme gibi etkinliklerin yapıldığı çalışma sayfalarıdır.
Ünitenin sonunda yer alan üniteyi özetleyen kavram ağlarıdır.
İlgili ünitedeki tüm konuları içerecek, öğrencinin ne kadar öğrendiğini test edecek açık uçlu ve çoktan seçmeli sorulardan oluşan bölümdür.
Ünite sonunda ilgili ünitedeki tüm bölümleri ve konu / kavramları içerecek şekilde klasik ve / veya test türündeki soruları içeren bölümdür.
Konu ile ilgili oyun, bulmaca, zeka soruları vb. eğlence köşeleridir. Ünite sonunda veya konu aralarında olabilir.
Ünite sonlarında veya konu aralarında yer alan evde bireysel veya ailesiyle uğraşabileceği, müze gezisi, roman tavsiyesi, atölye çalışması vb. önerilerin olduğu bölümdür.
1. ÜNİTE : BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453) Beylikten Devlet’e
10
Kayıların Anadolu’ya Gelişi ve Yerleşmesi
13
Balkanlardaki Fetihler
16
Anadolu’da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri
20
Ankara Savaşı ve Fetret Devri
21
Anadolu’da Siyasi Birliğin Yeniden Sağlanması
22
Balkanlarda Osmanlı Hakimiyetinin Güçlenmesi
22
Osmanlı Kültür ve Medeniyeti
24
Etkinlik Sayfam
35
Ne Kadar Öğrendim
36
Ünite Özetim
38
Ünite Değerlendirme
39
2. ÜNİTE : DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ (1453 - 1600) İstanbul’un Fethi
46
İstanbul’un Fethinin Sonuçları 47 Askeri ve Siyasi Gelişmeler
48
Osmanlılarda Yönetim, Askeri Teşkilat ve Eğitim
52
Avrupa’daki Gelişmeler
60
Ünite Değerlendirme
64
I. Selim (Yavuz) Dönemi
70
Osmanlı Devleti’nde Ekonomik Gelişmeler ve Toplum Yapısı
72
Kanuni Dönemi’ndeki Siyasi Olaylar
75
Osmanlı’da Hukuk, Bilim, Teknoloji Alanındaki Gelişmeler
79
Reform Hareketleri
81
Etkinlik Sayfam
83
Ne Kadar Öğrendim
84
Ünite Özetim
86
Ünite Değerlendirme
87
3. ÜNİTE: ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL) XVII. Yüzyılda Avrupa, Asya ve Osmanlı Devleti’nin Durumu
94
XVII. Yüzyılda Osmanlı - Avusturya ve İran İlişkileri
97
İç İsyanlar
100
Avrupa’nın Gelişimine Seyirci Kalan Osmanlı 102 XVII. Yüzyıl Islahatları 103 II. Osman (Genç Osman) Dönemi ve Islahatları 103 IV. Murat Dönemi (Siyasi Olaylar - Islahatlar) 104 XVII. Yüzyılda Avrupa’da Siyasi Durum 105 XVII. Yüzyılda Avrupa’da Bilim ve Teknik Alandaki Gelişmeler 106 IV. Mehmet Dönemi Islahat Çalışmaları 106 IV. Mehmet Dönemi Siyasi Olayları 107 XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Kültür, Bilim ve Sanat
111
Etkinlik Sayfam
113
Ne Kadar Öğrendim
114
Ünite Özetim
116
Ünite Değerlendirme
117
4. ÜNİTE : XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ XVIII. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlı Devleti’nin Genel Durumu 124 Avrupa Devletleri’nin Genel Durumu
124
Osmanlı Devleti ve Avrupa Devletleri’nin Dış Politikası
125
III. Ahmet Dönemi
127
Avrupa’da Düşünce Alanındaki Gelişmeler
130
Avrupa’da Sanayi İnkılabı
131
Rusya’nın Genişleme Politikası ve Osmanlı - Rus İlişkileri
132
Amerika Birleşik Devletleri’nin Kurulması
136
Fransız İhtilali
137
III. Selim Dönemi
140
XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Değişim ve Islahatlar
144
Etkinlik Sayfam
148
Ne Kadar Öğrendim
149
Ünite Özetim
151
Ünite Değerlendirme
152
5. ÜNİTE : EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922) XIX. Yüzyıl Başlarında Asya ve Avrupa
160
II. Mahmut Dönemi Islahatları
161
II. Mahmut Dönemi Siyasi Olayları
163
Milliyetçilik Hareketleri
163
Değişen Şartlara Göre Avrupa Devletleri’nin Osmanlı Politikası 165 Mısır Sorunu
166
Boğazlar Sorunu
168
Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri
169
Tanzimat Fermanı
170
Kırım Savaşı
170
Islahat Fermanı
172
Ünite Değerlendirme
173
I. Meşrutiyet’in İlanı
180
1877 - 1878 Osmanlı Rus Savaşı
182
II. Meşrutiyet ve Siyasi Gelişmeler
188
XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Kültürel Gelişmeler
190
XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Savaşlar
191
Etkinlik Sayfam
204
Ne Kadar Öğrendim
205
Ünite Özetim
207
Ünite Değerlendirme
208
Ünite 1 BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453)
1. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu 2. Balkanlar’daki Fetihler 3. Ankara Savaşı ve Fetret Devri 4. Osmanlı Kültür ve Medeniyeti
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Beylikten Devlete (1300 – 1453) Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu
XlV. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu, Balkanlar ve Avrupa
XlV. Yüzyıl Başında Anadolu
10
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Altın Orda Devleti (1227 – 1502)
Türkiye Selçuklu Devleti (1075 – 1308) ve Beylikler Kösedağ Savaşı (1243)
1345’te Osmanlı Devleti
11
ÜNİTE 1
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Memlük Devleti (1250 – 1517)
İlhanlı Devleti (1256–1335) 1243 yılında Türkiye Selçukluları ile İlhanlılar arasında yapılan Kösedağ Savaşı’yla birlikte Anadolu’da siyasi birlik bozulmuştur. Kösedağ Savaşı Sonrasında Anadoluda Kurulan Türk Beylikleri:
Anadolu Selçuklu Devleti’nin 1308’de yıkılması ve Anadolu’daki Moğol baskısının azalması üzerine, Anadolu’da birçok Türk beyliği kurulmuştur.
12
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Kayıların Anadolu’ya Gelişi Ve Yerleşmesi Kayılar Anadolu’da OĞUZLAR Bozoklar
Üçoklar
Gün Han
Ay Han
Yıldız Han
Gök Han
Dağ Han
Deniz Han
Kayı
Yazır
Afşar
Bayındır
Salur
İğdir
Bayat
Döğer
Kızık
Peçenek
Eymür
Büğdüz
Alka Evli
Dodurga
Beğ Dili
Çavuldır
Alanyutlu
Yiva
Kara Evli
Yaparlı
Karkın
Çepni
Yüreğir
Yanık
Kayı Kelimesinin Anlamı:
13
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Kayılar Anadolu’da:
Osmanlıların kısa sürede büyümesinin sebepleri:
İlk Osmanlı Fetihleri
Tekfur : ............................................................................ Gaziyan–ı Rum ................................................................ Ertuğrul Bey Söğüt’ü ................................, Domaniçi ise .................................... olarak kullanmıştır. Kayılar damga olarak ok ve yayı kullanmıştır. Osman Gazi Ahilerin desteğini sağlamak için Ahi lideri Şeyh ............................... nin kızı Bala Hatun ile evlendi. Ahilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşundaki etkileri:
Anadolu’da bu tarihlerde tek ve güçlü bir devletin olmaması, siyasi boşluğa yol açmış ve Osmanlı Beyliği’nin kurulmasında etkili olmuştur. Ahilik; Anadolu Selçuklu Devleti döneminde kurulmuş olan bir esnaf teşkilatıdır.
Osman Gazi
14
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Bursa’nın Fethi (1326)
Koyunhisar Savaşı (1302) Nedeni:
Sonucu: Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329) Nedeni:
1302 Koyunhisar (Bafeon) œ Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu. œ Koyunhisar’da yapılan ilk Osmanlı – Bizans Savaşını Osmanlı Devleti kazanmıştır.
Sonucu:
œ Kazanılan zaferle Türklere İzmit yolu açılmış, Bursa’nın üç taraftan yolu kesilmiştir. 1329 Maltepe (Palekanon)
Osmanlı tarihinin ilk parası Osman Bey döneminde bastırılmıştır.
œ Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu.
Karesioğulları’nın Osmanlı’ya Katılması
Bursa Kozahanı
15
ÜNİTE 1
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Edirne’nin Fethi (1363) Osmanlı Devleti ile Bizans ve Bulgar müttefik kuvvetleri arasında yapılan .................................... Savaşı (1363) sonunda alınmıştır.
Balkanlardaki Fetihler Çimpe Kalesi’nin Alınması (1353)
Edirne’nin Fethinin Önemi:
Önemi: İskan Politikası: Amaç: œ Rumeli’de fethedilen toprakların elde kalmasını sağlamak œ Göçebe Türkmenlere yer bulmak œ Fethedilen bölgenin, Türkleşmesini sağlamak
İkon – Ayasofya Orhan Gazi
İskan Politikasının Özellikleri
Osmanlı’nın Rumeli’deki ilk yerleşimi (Çimpe Kalesi)
16
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Sırp Sındığı Savaşı (1364): Sırpsındığı Savaşı’nın Nedenleri:
Sırpsındığı Savaşı’nın Sonuçları:
Osmanlı Devleti’nin Rumeli ve Balkanlar’da feth ettiği toprakları elinde tutmak, kalıcı olmak için; I. İltizam II. İskan III. Denge Politikalarından hangilerini uyguladığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
Bizans’taki taht mücadelesinde zor durumda kalan Kantakuzen, imparator olabilmek için Orhan Bey’den yardım istemiştir. Yapılan yardımlar bir süre daha devam edince Bizans, Gelibolu yakınlarındaki Çimpe Kalesi’ni Osmanlı Devleti’ne vermiştir. Zamanla Gelibolu, Bolayır, Tekirdağ ve Çorlu, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
C) Yalnız III
E) II ve III
Çözüm: Osmanlı Devleti iskan politikası sonucunda Anadolu’dan getirdiği Türkleri Balkanlara yerleştirerek bu toprakları uzun süre elinde tutmuştur. Böylece bölgede kalıcı hakimiyet sağlanmıştır.
A) Rumeli’deki ilerleyişinin kolaylaştığına B) Askeri ve siyasal gücünün arttığına C) Rumeli’de toprak sahibi olduğuna D) Sınırlarının genişlemesiyle birlikte gelir kaynaklarının arttığına E) Balkan devletleriyle ittifak kurmak zorunda kaldığına
17
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Çirmen Savaşı (1371):
1389’da Osmanlı Devleti Osmanlı Devleti ile Sırplar arasında yapılan Çirmen Savaşı’nın sonucunda Makedonya’nın fethi kolaylaştı. I. Kosova Savaşı (1389): Nedenleri:
Kosova Savaşı
18
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Sonuçları: Yıldırım Bayezit Karamürsel tersanesini kurmuş ve İstanbul kuşatmaları için donanmanın gücünü arttırmaya çalışmıştır.
Anadolu Hisarı’nın Yaptırılmasının Amacı:
I. Murat Niğbolu Savaşı (1396)
I. Kosova Savaşı sonrasında I. Murad Hüdavendigar savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından şehit edilmiştir.
İstanbul’un Kuşatılması: Osmanlı tarihinde İstanbul ilk kez Yıldırım Bayezit tarafından kuşatılmıştır.
Yıldırım Bayezit Nedenleri:
Anadolu Hisarı (Güzelcehisar)
19
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Sonuçları:
Anadolu’da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri
Yıldırım Bayezit Dönemi :
Kurtuluş Dönemi Osmanlı mimarisinin bir örneği / Ulu Cami Orhan Gazi Dönemi : İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı aşağıdakilerden hangisidir? A) Orhan Bey B) I. Murat C) Yıldırım Bayezit D) II. Murat E) Osman Bey
I. Murat Dönemi :
20
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Ankara Savaşı ve Fetret Devri (1402 – 1413) Çelebi Mehmet, devleti dağılmaktan kurtarak yeniden sağladığı için birçok tarihçi tarafından devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilir
Nedenleri:
Fetret Dönemi:
Sonuçları:
Çelebi Mehmet œ Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuştur.
1402 Ankara Savaşı’ndan sonra başlayan ve 1413 yılına kadar süren Yıldırım’ın oğulları arasındaki taht kavgası dönemine denir. Osmanlı Devleti Ankara Savaşı’ndan sonra ................. ............’da toprak kaybına uğrarken ............................. .......’da toprak kaybetmemiştir. Bu durumun en önemli sebebi izlemiş olduğu başarılı ..................... siyasetidir.
œ Osmanlı Devleti’nde FETRET devri başlamıştır.
Fetret Devri’nden sonra Osmanlı Devleti’nin yeniden toparlanabilmesinin en önemli nedeni Balkan topraklarında sorun yaşanmamış olmasıdır.
21
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Anadolu’da Siyasi Birliğin Yeniden Sağlanması
Balkanlar’da Osmanlı Hakimiyetinin Güçlenmesi
Çelebi Mehmet Dönemi’nde Osmanlı’ya Yeniden Bağlanan Beylikler:
Çelebi Mehmet Dönemin’de Balkanlar’da Hakimiyeti Sağlamaya Yönelik Faaliyetler:
Osmanlı Devleti İle Venedik Arasında Yapılan Deniz Savaşı:
Mustafa Çelebi (Düzmece) Çelebi Mehmet Şeyh Bedrettin
II. Murat Şehzade Mustafa
Deniz Savaşları Temsili
22
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Edirne – Segedin Antlaşması (1444)
Varna Savaşı (1444)
Osmanlı Devleti ile Macaristan arasında yapımıştır. Maddeleri:
œ On yıl savaş yapılmayacak. œ “Sırbistan Osmanlı Devleti” ne vergi vermek şartıyla bağımsız olacak. œ Tuna Nehri sınır olacak. œ Eflak Osmanlı’ya vergi verecek ancak Macaristan’ın himayesinde olacak.
II. Murat
Nedenleri:
Edirne – Segedin Antlaşması’nın Sonuçları:
Sonuçları:
23
ÜNİTE 1
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
II. Kosova Savaşı (1448)
Osmanlı Kültür Ve Medeniyeti (1300 – 1453)
Nedenleri:
Osmanlı’da Devlet Anlayışı İslam Hukuku
Osmanlı Devlet Anlayışı
Eski Türk Gelenekleri
Divan Toplantısı
Kosova Savaşı Minyatürü
Sonuçları:
Osman Gazi döneminde Aşiretten Beyliğe geçiş sağlanmıştır. Orhan Gazi döneminde beylikten devlete geçiş sağlanmıştır. Bursa başkent yapılmıştır.
œ II. Kosova Savaşı’nın kazanılmasıyla Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki hakimiyeti kesinleşti. œ Balkanlar’da Osmanlı Devleti’nin ilerleyişini engelleyebilecek bir güç kalmadı. œ Türkleri Balkanlardan atma ümidi sona erdi.
Divan kararları padişahın onayı olmadan yürürlüğe giremezdi. Bu divanın bir karar organı değil padişahın danışma kurulu olduğunu gösterir.
24
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Padişahların kullandığı ünvanlar:
Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki padişahdan hangisi merkezi devlet yapısını kurmaya yönelik çalışmalar yaparak “ülke, padişah ve oğullarınındır” anlayışını getirmiştir? A) Osman Gazi C) Yıldırım Bayezit E) II. Murat
B) Orhan Gazi D) I. Murat
İlk Osmanlı akçesi Osman Gazi zamanında bastırılmıştır.
Padişahın Görevleri:
Osmanlı’da Saltanat Osmanlı Devleti’nde hakimiyet anlayışında ilk değişiklik I.Murat döneminde “ülke hükümdar ve oğullarınındır” şeklinde değiştirilmiştir. Bu durumun nedenleri hakkında kısaca bilgi veriniz.
Osmanlı Devleti’nin izlediği hoşgörüye dayalı politika ile I. Fetihlerin kalıcı hale getirilmesi II. Balkanlarda egemenliğin pekiştirilmesi III. Devlet teşkilatlanmasının tamamlanması Yukarıdakilerden hangileri gerçekleşmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
œ I. Murat Sultan ünvanını kullanan ilk Osmanlı padişahıdır.
25
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Veraset Sistemi: Başa geçecek şehzadenin yani tahtın varisinin belirlenmesidir.
I. Murat'a kadar Osmanlı'da Veraset Sistemi'nde hak sahibi olanlar
I. Murat’tan sonra hükümdarlık hakkına sahip olanlar
Amcaları Hanedanın erkek üyeleri (Amca oğulları gibi)
Padişah
Oğulları
Kardeşleri
Padişah
Oğulları
Osmanlı Devleti’nin kültür ve medeniyeti hangi medeniyetlerden etkilenmiş olabilir?
26
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
E y a l e t
S a n c a k
K a z a
I. Murat
ÜNİTE 1
K ö y
Yıldırım Bayezit Rumeli Anadolu Beylerbeyliği Beylerbeyliği
Kuruluş devrinde ülkenin Rumeli ve Anadolu Beylerbeylikleri şeklinde yönetim birimlerine ayrılmasını kısaca değerlendiriniz.
Osmanlı Ordu Teşkilatı
İlk Düzenli Ordu
İlk Donanma
Orhan Bey
Yaya ve Müsellem
27
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
28
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Osmanlı Ordusu Yaya ve Müsellemler :
I. Murat Kapıkulu Ocağı
Kapıkulu Ocakları : Osmanlı Ordusu Kara Kuvvetleri Eyalet Askerleri Tımarlı Sipahiler
Yaya ve Müsellemler
Azaplar
Akıncılar
Kapıkulu Askerleri
Acemi Ocağı :
Piyadeleri Acemi Ocağı
Cebeci Ocağı
Yeniçeri Ocağı Topçular
Süvarileri Silahtarlar
Pençik Kanunu :
Süvariler
Deniz Kuvvetleri
Osmanlı Dönemi Silahlar
29
ÜNİTE 1
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Kapıkulu Süvarileri :
Devşirme Kanunu :
Yeniçeri Ocağı :
Yönetim ve devlet otoritesini sürdürme Asayiş ve güvenliği sağlama
Üretim ve ekonomik istikrarı koruma
Tımar Sistemi Ordu ve savaş gücü ihtiyacını karşılama Dirliklerine Göre Gelirler
Has gelirleri 100 bin akçeden fazla
Cebeci Ocağı :
Zeamet 20 bin ile 100 bin akçe arası
Tımar 3 bin ile 20 bin arası
Tımar sisteminin Osmanlı Devleti için sağladığı faydaları aşağıdaki tabloya yazınız. İdari
Topçu Ocağı :
Askeri
Ekonomik
30
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Deniz Kuvvetleri :
Sipahi Asker
Osmanlı Devleti’nin Tımar sistemini uygulamasının en önemli nedeni devlet hazinesine yük olmadan atlı asker yetiştirilebilmesidir. Tımarlı Sipahiler Tımar Sistemi: Devlete ait olan bazı toprakların gelirlerinin cebelü (Atlı asker) beslemek şartıyla devlet görevlilerine maaş karşılığında verilmesidir.
Osmanlı Ekonomisi İnsan: Osmanlı ekonomisinin temel kaynağı reaya denilen insanlardan oluşur. Reaya kendisine imkan sağlayan devlete vergi ödemek zorundadır.
Azaplar :
Akıncılar :
İznik Medresesi
31
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Toprak:
2.Ocaklık: Osmanlı Toprak Yapısı
Has
Miri Arazi
Mülk Arazi
Dirlik
Haraci Toprak
Zeamet
Tımar
3. Malikane:
Öşri Toprak
Paşmaklık Ocaklık Malikhane Yurtluk Vakıf Mukataa Miri Arazi: 4. Yurtluk:
Miri arazi uygulamasında topraklar devletin mülkiyetinde olduğundan aristokrat (toprak– soylu) sınıfın oluşunu engellenmiştir.
5. Vakıf:
Miri Arazi Toprak Çeşitleri 1. Paşmaklık:
6. Mukataa:
32
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Tarım
Mülk Arazi:
Devletin en önemli gelir kaynağının tarım olması toprakların boş kalmamasını gerektiriyordu. Mülk Arazi Toprak Çeşitleri
Toprağını üç yıl üst üste sebepsiz yere ekmeden boş bırakanlardan çift bozan vergisi alınırdı.
1. Öşri Topraklar:
Hayvancılık
2. Haraci topraklar:
İç Ticaret Osmanlı Devleti’nin kurulduğu topraklar doğudan ve batıdan gelen önemli ticaret yolları üzerinde bulunuyordu. Osmanlı’da dükkan açma hakkına ................................. denirdi.
Osmanlı’da köle - işçi sınıfının meydana gelmemesinin sebebi nedir?
Üretim
Osmanlı esnafından bir görünüm Lonca Sistemi:
33
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Ticaretle uğraşanların ihtiyaç ve güvenliğini sağlamak amacıyla önemli ticaret yolları üzerine .......................... inşa edilmiştir.
Lonca Sisteminin Faydaları: Lonca teşkilatı, kapitülasyonların yaygınlaşması sonucunda zayıflamış ve çökmüştür. Bu durum ekonomik hayatın dışa bağımlı hale gelmesine neden olmuştur. Muhtesip ve eminler çarşı ve pazarda satılan malların kalitesini ve fiyatlarını kontrol ederlerdi. Dış Ticaret: Güvenliğin sağlanması ve liman şehirlerinin ele geçirilmesi dış ticareti geliştirmiştir.
Osmanlı Devleti aşağıdaki şehirlerden hangisini Bizans Devleti’nden almamıştır? A) İznik
Fatih Dönemi Parası
34
D) Kütahya
B) İzmit
E) Bursa
C) Edirne
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
Aşağıdaki haritalardan birincisi, Kuruluş Dönemi’nin ilk padişahı Osman Gazi Dönemi’ne; ikincisi ise Kuruluş Dönemi’nin son padişahı II. Murat Dönemi’ne aittir. Bu haritaları inceleyerek Osmanlı Devleti’nin gelişimi üzerine yorumlar yapınız.
1. Harita: Osmanlı Devleti Toprakları Osman Gazi
2. Harita: Osmanlı Devleti Toprakları II. Murat
35
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 6. Orhan Bey Dönemi’nde Anadolu’da ve Balkanlar’da; kurumsallaşma alanında yapılan düzenlemeleri yazınız?
1. Osmanlı Devleti’nin kısa sürede büyümesinin nedenlerini yazınız?
7. 1402 yılında yapılan Ankara Savaşı’nın nedenlerini ve sonuçlarını yazınız?
2. Osmanlı Devleti’nin Bizans ile yaptığı ilk savaşın adı nedir?
8. Yeniçeriler hakkında bilgi veriniz?
3. Kuruluş dönemi padişahlarını kronolojik sıraya göre yazınız?
4. XIV. yüzyılda Balkanlarda yer alan krallıkları yazınız.
9. Tımar Sistemi’nin yararları hakkında bilgi veriniz?
5. Osmanlı Devleti’nin uyguladığı iskan politikası ile sağladığı yararları yazınız?
10. Osmanlı Devleti’nin Haçlılarla yaptığı savaşları yazınız?
36
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 11. Aşağıdaki soruları doğru yanlış olarak belirtiniz.
ÜNİTE 1
12. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
œ Anadolu Türk siyasal birliğini Yıldırım Beyazıt sağlamıştır. ( )
œ Türkiye Selçuklu Devleti ........................................ ile yıkılış sürecine girmiştir.
œ Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Hamitoğulları beylikleri denizcilik alanında faaliyet gösteren beyliklerdir. ( )
œ Fetret dönemine son veren hükümdar .................... ................................. ’dir.
œ Anadolu’da dinsel nitelikli çıkan ilk isyan ................. ................................................ ’dır.
œ Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beylik Dulkadiroğulları Beyliğidir. ( )
)
œ Osmanlı Devleti’nde esnafların bağlı bulundukları meslek birliklerine .................................................. denirdi.
œ II. Kosova Savaşı ile Haçlılar savunmaya çekildiler. ( )
œ Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beylik ........................ ...................................... ’dır.
œ I. Murat II. Kosova Savaşı’nda şehit olmuştur. (
37
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
Devlete adını veren Osmanlı Hanedanı, Oğuzların Bozok kolunun kayı boyuna mensuptur. Kayılar Ertuğrul Gazi yönetiminde Türkiye Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubat tarafından Ankara’nın Karacadağ yöresine yerleştirilmiştir. Daha sonra da Bizans’a komşu bir “uç” bölgesi olan Soğüt–Domaniç’e göç etmişlerdir. Osmanlı Bayrağı’nın Kısa Sürede Büyümesini Sağlayan Etmenler œ Ticaret yollarının üzerinde kurulmuş olması, œ Anadolu Türk beylikleri arasındaki mücadelelere katılmaması, œ Ele geçirilen yerlerdeki halka hoşgörülü ve adaletli davranılması (istimalet politikası), œ Merkezi otoriteye önem vermesi , œ Avrupa devletlerinin Yüzyıl Savaşları ile uğraşıyor olması., œ İskan siyasetini izlemesi, œ Gaza ve Cihad anlayışı ile hareket edilmesi, œ Bizans’ın merkezi otoritesinin zayıflamış olması, œ Balkanlarda dinî ve siyasi birliğin olmaması. Adaletli, hoşgörülü Osmanlı yönetimi egemenliği altına aldığı yerlerdeki halkın güvenini kazanarak Balkanlar’da ilerlemesini sürdürmüştür. Genişledikçe örgütsel yapısınıda geliştirmiştir. Osmanlı ilerleyişine tepki olarak önce Balkan devletlerinin sonra da Avrupa devletlerinin oluşturduğu Haçlı ordusuna karşı başarılı sonuçlar almıştır. Bu dönemde Osmanlı Devleti’ni zor durumlarda bırakan olay Ankara Savaşı’dır. Devleti içinde bulunduğu bu zor durumdan çıkaran Çelebi Mehmet olmuştur. II. Murat Osmanlı Devleti’ne yeniden eski gücünü kazandırmıştır. Balkanlar ve Anadolu’da üstünlük kurup, Bizans Devleti’ni baskı altına almıştır.
Teşkilatların Çalışmaları Yapıldığı Alan
Osman Bey
Yönetim
Aşiretten beyliğe geçiş
Maliye
İlk para
Ordu ve Donanma
Eğitim
Gönüllüler
Orhan Bey
I. Murat
Hükümdarlık padişah ve Beylikten oğullarına aittir.(merkezi devlete geçiş otoriteyi sağlamak) Divan örgütü Rumeli Beylerbeyi
Devşirme sitemi Yeniçeri Ocağı Timurlu Sipahiler
Yaya ve İznik’te ilk Osmanlı Medresesi
38
Yıldırım Bayezit Anadolu Beylerbeyi
İlk tersane
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
5. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde, bugünkü Bakanlar Kurulu’nun görev ve yetkilerini hangi kuruluş yüklenmiştir? 1. Aşağıdaki Türk beyliklerinden hangisi Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya egemen olmaya çalışmasına karşı diğerlerinden daha çok direnmiştir?
A) Enderun B) Divan-ı Humayun C) Kapıkulu Ocakları D) Medrese E) Babıali
A) Candaroğulları B) Karamanoğulları C) Saruhanoğulları D) Germiyanoğulları E) Karesioğulları
6. Osmanlı Devleti’nde Tımar Sistemi’yle ulaşılmak istenen hedefler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
2. Aşağıdaki olaylardan hangisi, Anadolu’da Türk birliğinin bozulmasına ve Osmanlı Devleti’nin dağılma tehlikesi geçirmesine neden olmuştur?
A) Askerleri teşvik etmek B) Araziden daha iyi faydalanmak C) Nakit para ihtiyacını karşılamak D) Üretimde sürekliliği sağlamak E) Devlet gelirlerini yükseltmek
A) Ankara Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) I. Kosova Savaşı D) Varna Savaşı E) II.Kosova Savaşı
3. Osmanlı ülkesine katılmış olan Anadolu beyliklerinden Aydınoğulları, aşağıdaki savaşlardan hangisinin sonunda bağımsızlığını yeniden kazanmıştır?
7. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı İmparatorluğu’nda bir yönetim birimidir?
A) Ankara Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) I.Kosova Savaşı D) Maltepe Savaşı E) Varna Savaşı
A) Ocaklık B) Sancak C) Yurtluk D) Has E) Tımar
4. Bizans İmparatorluğu’nda hükümdarlık makamını kendine güvenen ve yeterince güçlü olan kişiler ele geçirebilirdi. Bu durum, Bizans İmparatorluğu’nda aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?
8. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde yer alan olaylardan biridir? A) Kırım Hanlığı’nın Osmanlı Devleti’ne bağlanması B) Mısır’ın Osmanlı topraklarına katılması C) Bulgar Krallığı topraklarının Osmanlı ülkesine katılması D) Kıbrıs Adası’nın fethedilmesi E) Şehzade Cem’in II.Bayezit’e başkaldırması
A) Hükümdarların yetkilerinin sınırlanmasına B) Dinin devlet yönetiminde etkisinin azalmasına C) Askeri ve sivil yönetimin birbirinden ayrılmasına D) Birden fazla soyun yönetime gelmesine E) Ülkenin küçük eyaletlere bölünmesine 39
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
9. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede gelişmesinde Bizans İmparatorluğu’nun aşağıdaki durumlarından hangisinin etkili olduğu savunulamaz?
12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıların Balkanlarda ilerlemesinin sonuçlarından biri değildir? A) Beylerbeyliği sayısının ikiye çıkarılması B) Teokratik yönetime geçilmesi C) Yeniçeri ocağının kurulması D) Haçlı zihniyetini canlanması E) Boğazların denetiminin Osmanlıların eline geçmesi
A) Sanatçıların din ve imparatorluk için çalışması B) Din ve mezhep anlaşmazlıklarının sık yaşanması C) Tekfurların kendi başlarına hareket etmesi D) Halka ağır vergiler yüklenmesi E) Taht kavgalarının yaşanması
10.
Osmanlı Devleti, I. Koyunhisar II. Birinci Kosova III. Çirmen IV. Palekanon V. Varna savaşlarının hangilerini, Bizans’a karşı yapmıştır?
13. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarda, I. Bayezit (Yıldırım) I. Mehmet (Çelebi) dönemlerinin ortak özelliklerinden biridir? A) Bir padişahın iki kez tahta çıkması B) Osmanlı tarihinde yükselme devrinin yaşanması C) İstanbul’un kuşatılması D) Anadolu’da siyasi birliğin gerçekleştirilmeye çalışılması E) Taht için kardeş kavgalarının yaşanması
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve IV E) IV ve V
14. Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde , I. Avrupa’da Yüzyıl Savaşları’nın yaşanması, II. Balkanlar’da siyasi birliğin olmaması III. Çimpe Kalesi’nin ele geçirilmesi gelişmelerinden hangileri Osmanlı Devleti’nin topraklarını batıya doğru genişletmesini kolaylaştırmıştır?
11. Osmanlı Devleti ilk yılarında eğitim için Mısır ve Suriye’ye öğrenciler göndermiş, bu ülkelerdeki bazı bilim adamları da medreselerde ders vermek için Anadolu’ya getirilmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Osmanlı’ ların medrese eğitimini temel almasıyla B) Bu dönemde medrese eğitiminde Mısır ve Suriye’nin ileri bir düzeyde olmasıyla C) İslam ülkeleri arasında kültürel ilişkilere önem verilmesiyle D) Mısır ve Suriye’den başka yerde medrese eğitim olmamasıyla E) Batı eğitim kurumlarıyla ilişki kurulmamış olmasıyla
A) Yalnız I C) Yalnız III E) I, II ve III
40
B) Yalnız II D) I ve II
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
ÜNİTE 1
18. Osmanlı Devleti’nin 1402’den başlayarak 1413’e kadar devam eden dönemine Fetret devri denmesinde, I. Uzun süren taht kavgaları yaşanması, II. Devletin güç kaybetmesi III. Balkanlarda hakimiyetin yeniden sağlanması Durumlarından hangileri etkili olmuştur?
15. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesine neden olan önemli özelliklerinden biri de jeopolitik konumudur. Bu durum aşağıdakilerden hangisini kanıtlamaz? A) Moğolların Anadolu’daki etkisinin azalması B) Verimli arazilere sahip olması C) Zayıf bir Bizans’a komşu olması D) Ticaret yolları üzerinde kurulması E) Balkanlara geçiş yolu üzerinden kurulması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
16. Osman Bey’in I. Bizans Tekfurlarıyla mücadele etmesi II. Bizans ile Koyunhisar Savaşı’nı yapması III. Kendi adına para bastırması Faaliyetlerinden hangileri Türkiye Selçuklu’larına bağlılığın sone erdiğine doğrudan kanıttır?
19. Osmanlı Devleti Yıldırım Bayezit’e kadar Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama düşüncesini açıkça ifade etmemiştir. Bu durumun Yıldırım Bayezit döneminde değişmesi, I. Batı yönlü fetihlerle devletin güçlenmesi II. Anadolu beyliklerinin birbirleri ile yaptıkları mücadeleler ile güç kaybetmesi III. Timur tehlikesine karşı tedbir alınmak istenmesi gelişmelerinden hangilerinden kaynaklanmamıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
20. Avrupalılara göre Timur, Ankara Savaşı ile yalnızca Osmanlı Devleti’ni yenmemiş aynı zamanda Avrupa’nın kaderini de değiştirmiştir. Osmanlı Devleti Ankara Savaşı’ndaki yenilginin etkisini üzerinden attıktan sonra yeniden Avrupa’ya yönelse Avrupa artık eski Avrupa değildi. Bu yüzden fetihler çok daha yavaş gerçekleşmiştir. Avrupa’da görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu yargının ortaya konmasında etkili olmuştur?
17. Ankara Savaşı ile büyük bir sarsıntı yaşayan Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda pek fazla toprak kaybetmemesi aşağıdakilerden hangisi ile açıklanamaz? A) Ankara Savaşı’ndan sonra Süleyman Çelebi’nin Balkanlar’a egemen olması B) Balkan fetihleri ile birlikte bölgenin hızlı bir şekilde Türkleştirilmesi C) Fethedilen bölgelerdeki azınlıklara hoşgörülü yaklaşılması D) Balkanlılar arasındaki siyasi ve dini çekişmelerin devam etmesi E) Balkanlara yerleştirilen Türk boylarının parçalanması 41
A) Bizans’ın güçlenmeye başlaması B) Avrupalıların, birleşik bir Avrupa Krallığı oluşturması C) Papalığın, Ortodoks dünya üzerindeki etkisinin artması D) Osmanlıların Balkanlardaki bazı topraklarını kaybetmesi E) İstanbul’un fethinin gecikmesinin, Avrupa’nın toparlanmasına ortam hazırlaması
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
21. Yıldırım Bayezit ile Timur arasında gerçekleşen Ankara Savaşı’nın nedenlerinden biri de Timur’un Yıldırım Bayezit’den kendi adına para bastırılmasını istemesidir. Bu bilgiye dayanarak Timur’un, I. Osmanlı ekonomisini çökertme II. Osmanlı Devleti’ne egemenliğini kabul ettirme III. Osmanlı Devleti’yle olan ticari faaliyetleri geliştirme Amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek istediği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) I, II ve III
23. II. Murat Dönemi’nde gerçekleşen II. Kosova Savaşı’nın sonucunda Balkan Devletleri’ne Türklerin Balkanlar’dan atılamayacağı kabul ettirilmiştir. Buna göre, I. Balkanlar’da mezhep birliğinin sağlandığı II. Haçlıların taarruz gücünün kırıldığı III. Balkanlar’daki Türk hakimiyetinin sağlamlaştığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
C) I ve II
22. Ankara Savaşı’nın kaybedilmesi ve Bayezit’in esir düşmesi sonucunda şehzadeler arasında 11 yıl süren taht kavgaları yaşanmıştır. Buna göre, I. İç karışıkların yaşandığı II. Veraset sisteminin olumsuz sonuçlar doğurduğu III. Hakimiyet anlayışının değiştiği yargılarını hangilerine ulaşılabilir?
24. II. Murat Dönemi’nde Rumeli’de sorun çıktığında Anadolu beylikleri ile Anadolu’da sorun çıktığında Balkan Devletleri ile iyi ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır. Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğunu kanıtlar? A) Fetret Dönemi’nin etkilerinin halen hissedildiği B) Cihat politikasının taviz vermeden devam ettirildiği C)Anadolu’da siyasal birliğin sağlandığı D) İstanbul’un fethi için hazırlıklar yapıldığı E) Balkan fetihlerinin hızlandırıldığı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E I, II ve III
42
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 25. II. Murat Dönemi’nde Macaristan karşısında üst üste alınan yenilgiler sonucu Osmanlı Devleti Macaristan’dan barış istemiş ve Edirne–Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Bu durum, I. Osmanlı fetih politikasının aksadığı II. Balkanlılar karşısındaki askeri üstünlükten faydalanılmadğı III. Fetret Dönemi’nin sona erdiği yargılarından hangileri kanıtlanamaz?
ÜNİTE 1
27. Ankara Savaşı’ndan sonra Semerkant’a götürülen Yıldırım Bayezit’in oğlu Mustafa Çelebi Timur’un ölümü ile Anadolu’ya dönüp saltanat iddaasında bulununca, O’na karşı olanlar Yıldırım’ın oğlu olmadığını ileri sürüp kendisine Düzmece Mustafa demişlerdir. Şehzade Mustafa karşıtlarının bu şekilde hareket etmesinde aşağıdaki amaçlardan hangisinin benimsenmesi etkili olmuştur? A) Anadolu’da otorite kurulmasını önlemek B) Balkan fetihlerinin önünü açmak C) Şehzade Mustafa’nın destek bulmasını önlemek D) İdari ve askeri yapının gelişmesini önlemek E) Timur İmparatorluğu’nun tepkisini çekmemek
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
26. II. Kosova Balkanların kesin olarak Türk yurdu olduğunu kanıtlayan savaştır. Yukarıdaki yargı daha çok aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
28. Osmanlı Devleti’nin ilk sosyal kökenli isyanı Şeyh Bedrettin İsyanı’nın Anadolu’da yoğun bir taraftar kitle bulmasında I. Fetret Dönemi ile ülkede ekonomi ve sosyal adaletin bozulması II. Şeyh Bedrettin’in zenginin malının fakirlere paylaştırılacağını savunması III. Anadolu’da cihat anlayışının güçlenmesi Özelliklerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Haçlı ordularının bu savaşta ağır bir yenilgi almasıyla B) Balkanlardaki Türk nüfusunun savaştan sonra artmasıyla C) Haçlıların bu savaştan sonra uzun bir süre Osmanlı Devleti’ne saldırmaya cesaret edememesiyle D) Kosova’nın Osmanlı egemenliği altına alınmasıyla E) Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da siyasi birliği sağlamasıyla
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
43
ÜNİTE 1
BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)
44