10. SINIF TARİH (YENİ) - elfiyayinlari.com

YAYIN KURULU Hazırlayanlar

Aylin Gürlek

YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU Kurumsal Yayınlar Yönetmeni Saime YILDIRIM Kurumsal Yayınlar Birimi – Dizgi & Grafik Mustafa Burak SANK & Ezgi Güler & Meltem Temel Sumru Almacak & Gamze Kaya & Pınar KORKMAZ Yasin ÇELEBİ & Reyhan KARAHASANOĞLU

Baskı - Cilt Neşe Matbaacılık Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş. Adres:Akçaburgaz Mh. Mehmet Deniz Kopuz Sk. No:17 3.Bodrum Esenyurt / İSTANBUL Yayıncı Sertifika No: 32077 Matbaa Sertifika No: 22861 ISBN: 978–605–9213–30–1 İstanbul – 2015

Bu eserin her hakkı saklı olup tüm hakları Elfi Yayıncılık’a aittir. Kısmi de olsa alıntı yapılamaz, metin ve soruları aynen değiştirilerek elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir sistemle çoğaltılamaz, depolanamaz.

Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.

TARİH

Defterlerimizi Tanıyalım Ünite konularının belirtilerek soru tarzında öğrencinin ilgisini çekecek şekilde yazıldığı bölümdür.

Konu ile ilgili verilen örnekler bölümüdür.

Konu ile ilgili dikkat edilmesi gereken, uyarılar, notlar vb.

Öğrencinin akıllı defter üzerinde not tutması için ayrılan bölümlerdir.

Sınıf içerisinde öğrencinin bireysel veya grupla çalışacağı önceden hazırlanmış görseller üzerinde doldurma, boyama, çizme, kesme gibi etkinliklerin yapıldığı çalışma sayfalarıdır.

Konu ile ilişkili gerçek hayattan merak uyandıracak ilginç bilgiler bölümüdür.

Defterlerimizi Tanıyalım Sınıf içerisinde öğrencinin bireysel veya grupla çalışacağı önceden hazırlanmış görseller üzerinde doldurma, boyama, çizme, kesme gibi etkinliklerin yapıldığı çalışma sayfalarıdır.

Ünitenin sonunda yer alan üniteyi özetleyen kavram ağlarıdır.

İlgili ünitedeki tüm konuları içerecek, öğrencinin ne kadar öğrendiğini test edecek açık uçlu ve çoktan seçmeli sorulardan oluşan bölümdür.

Ünite sonunda ilgili ünitedeki tüm bölümleri ve konu / kavramları içerecek şekilde klasik ve / veya test türündeki soruları içeren bölümdür.

Konu ile ilgili oyun, bulmaca, zeka soruları vb. eğlence köşeleridir. Ünite sonunda veya konu aralarında olabilir.

Ünite sonlarında veya konu aralarında yer alan evde bireysel veya ailesiyle uğraşabileceği, müze gezisi, roman tavsiyesi, atölye çalışması vb. önerilerin olduğu bölümdür.

1. ÜNİTE : BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453) Beylikten Devlet’e

10

Kayıların Anadolu’ya Gelişi ve Yerleşmesi

13

Balkanlardaki Fetihler

16

Anadolu’da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri

20

Ankara Savaşı ve Fetret Devri

21

Anadolu’da Siyasi Birliğin Yeniden Sağlanması

22

Balkanlarda Osmanlı Hakimiyetinin Güçlenmesi

22

Osmanlı Kültür ve Medeniyeti

24

Etkinlik Sayfam

35

Ne Kadar Öğrendim

36

Ünite Özetim

38

Ünite Değerlendirme

39

2. ÜNİTE : DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLETİ (1453 - 1600) İstanbul’un Fethi

46

İstanbul’un Fethinin Sonuçları 47 Askeri ve Siyasi Gelişmeler

48

Osmanlılarda Yönetim, Askeri Teşkilat ve Eğitim

52

Avrupa’daki Gelişmeler

60


64

I. Selim (Yavuz) Dönemi

70

Osmanlı Devleti’nde Ekonomik Gelişmeler ve Toplum Yapısı

72

Kanuni Dönemi’ndeki Siyasi Olaylar

75

Osmanlı’da Hukuk, Bilim, Teknoloji Alanındaki Gelişmeler

79

Reform Hareketleri

81

Etkinlik Sayfam

83

Ne Kadar Öğrendim

84

Ünite Özetim

86


87

3. ÜNİTE: ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL) XVII. Yüzyılda Avrupa, Asya ve Osmanlı Devleti’nin Durumu

94

XVII. Yüzyılda Osmanlı - Avusturya ve İran İlişkileri

97

İç İsyanlar

100

Avrupa’nın Gelişimine Seyirci Kalan Osmanlı 102 XVII. Yüzyıl Islahatları 103 II. Osman (Genç Osman) Dönemi ve Islahatları 103 IV. Murat Dönemi (Siyasi Olaylar - Islahatlar) 104 XVII. Yüzyılda Avrupa’da Siyasi Durum 105 XVII. Yüzyılda Avrupa’da Bilim ve Teknik Alandaki Gelişmeler 106 IV. Mehmet Dönemi Islahat Çalışmaları 106 IV. Mehmet Dönemi Siyasi Olayları 107 XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Kültür, Bilim ve Sanat

111

Etkinlik Sayfam

113

Ne Kadar Öğrendim

114

Ünite Özetim

116


117

4. ÜNİTE : XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ XVIII. Yüzyılda Avrupa ve Osmanlı Devleti’nin Genel Durumu 124 Avrupa Devletleri’nin Genel Durumu

124

Osmanlı Devleti ve Avrupa Devletleri’nin Dış Politikası

125

III. Ahmet Dönemi

127

Avrupa’da Düşünce Alanındaki Gelişmeler

130

Avrupa’da Sanayi İnkılabı

131

Rusya’nın Genişleme Politikası ve Osmanlı - Rus İlişkileri

132

Amerika Birleşik Devletleri’nin Kurulması

136

Fransız İhtilali

137

III. Selim Dönemi

140

XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Değişim ve Islahatlar

144

Etkinlik Sayfam

148

Ne Kadar Öğrendim

149

Ünite Özetim

151


152

5. ÜNİTE : EN UZUN YÜZYIL (1800 - 1922) XIX. Yüzyıl Başlarında Asya ve Avrupa

160

II. Mahmut Dönemi Islahatları

161

II. Mahmut Dönemi Siyasi Olayları

163

Milliyetçilik Hareketleri

163

Değişen Şartlara Göre Avrupa Devletleri’nin Osmanlı Politikası 165 Mısır Sorunu

166

Boğazlar Sorunu

168

Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne Etkileri

169

Tanzimat Fermanı

170

Kırım Savaşı

170

Islahat Fermanı

172


173

I. Meşrutiyet’in İlanı

180

1877 - 1878 Osmanlı Rus Savaşı

182

II. Meşrutiyet ve Siyasi Gelişmeler

188

XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Kültürel Gelişmeler

190

XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti ve Savaşlar

191

Etkinlik Sayfam

204

Ne Kadar Öğrendim

205

Ünite Özetim

207


208

Ünite 1 BEYLİKTEN DEVLETE (1300 - 1453)

1. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu 2. Balkanlar’daki Fetihler 3. Ankara Savaşı ve Fetret Devri 4. Osmanlı Kültür ve Medeniyeti

ÜNİTE 1

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453)

Beylikten Devlete (1300 – 1453) Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu

XlV. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu, Balkanlar ve Avrupa

XlV. Yüzyıl Başında Anadolu

10

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Altın Orda Devleti (1227 – 1502)

Türkiye Selçuklu Devleti (1075 – 1308) ve Beylikler Kösedağ Savaşı (1243)

1345’te Osmanlı Devleti

11

ÜNİTE 1

ÜNİTE 1


Memlük Devleti (1250 – 1517)

İlhanlı Devleti (1256–1335) 1243 yılında Türkiye Selçukluları ile İlhanlılar arasında yapılan Kösedağ Savaşı’yla birlikte Anadolu’da siyasi birlik bozulmuştur. Kösedağ Savaşı Sonrasında Anadoluda Kurulan Türk Beylikleri:

Anadolu Selçuklu Devleti’nin 1308’de yıkılması ve Anadolu’daki Moğol baskısının azalması üzerine, Anadolu’da birçok Türk beyliği kurulmuştur.

12


ÜNİTE 1

Kayıların Anadolu’ya Gelişi Ve Yerleşmesi Kayılar Anadolu’da OĞUZLAR Bozoklar

Üçoklar

Gün Han

Ay Han

Yıldız Han

Gök Han

Dağ Han

Deniz Han

Kayı

Yazır

Afşar

Bayındır

Salur

İğdir

Bayat

Döğer

Kızık

Peçenek

Eymür

Büğdüz

Alka Evli

Dodurga

Beğ Dili

Çavuldır

Alanyutlu

Yiva

Kara Evli

Yaparlı

Karkın

Çepni

Yüreğir

Yanık

Kayı Kelimesinin Anlamı:

13

ÜNİTE 1


Kayılar Anadolu’da:

Osmanlıların kısa sürede büyümesinin sebepleri:

İlk Osmanlı Fetihleri

Tekfur : ............................................................................ Gaziyan–ı Rum ................................................................ Ertuğrul Bey Söğüt’ü ................................, Domaniçi ise .................................... olarak kullanmıştır. Kayılar damga olarak ok ve yayı kullanmıştır. Osman Gazi Ahilerin desteğini sağlamak için Ahi lideri Şeyh ............................... nin kızı Bala Hatun ile evlendi. Ahilerin Osmanlı Devleti’nin kuruluşundaki etkileri:

Anadolu’da bu tarihlerde tek ve güçlü bir devletin olmaması, siyasi boşluğa yol açmış ve Osmanlı Beyliği’nin kurulmasında etkili olmuştur. Ahilik; Anadolu Selçuklu Devleti döneminde kurulmuş olan bir esnaf teşkilatıdır.

Osman Gazi

14

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Bursa’nın Fethi (1326)

Koyunhisar Savaşı (1302) Nedeni:

Sonucu: Maltepe (Palekanon) Savaşı (1329) Nedeni:

1302 Koyunhisar (Bafeon) œ Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu. œ Koyunhisar’da yapılan ilk Osmanlı – Bizans Savaşını Osmanlı Devleti kazanmıştır.

Sonucu:

œ Kazanılan zaferle Türklere İzmit yolu açılmış, Bursa’nın üç taraftan yolu kesilmiştir. 1329 Maltepe (Palekanon)

Osmanlı tarihinin ilk parası Osman Bey döneminde bastırılmıştır.

œ Bizans İmparatorluğu’nun Marmara’nın güneyindeki etkinliği kırılmış oldu.

Karesioğulları’nın Osmanlı’ya Katılması

Bursa Kozahanı

15

ÜNİTE 1

ÜNİTE 1

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Edirne’nin Fethi (1363) Osmanlı Devleti ile Bizans ve Bulgar müttefik kuvvetleri arasında yapılan .................................... Savaşı (1363) sonunda alınmıştır.

Balkanlardaki Fetihler Çimpe Kalesi’nin Alınması (1353)

Edirne’nin Fethinin Önemi:

Önemi: İskan Politikası: Amaç: œ Rumeli’de fethedilen toprakların elde kalmasını sağlamak œ Göçebe Türkmenlere yer bulmak œ Fethedilen bölgenin, Türkleşmesini sağlamak

İkon – Ayasofya Orhan Gazi

İskan Politikasının Özellikleri

Osmanlı’nın Rumeli’deki ilk yerleşimi (Çimpe Kalesi)

16


ÜNİTE 1

Sırp Sındığı Savaşı (1364): Sırpsındığı Savaşı’nın Nedenleri:

Sırpsındığı Savaşı’nın Sonuçları:

Osmanlı Devleti’nin Rumeli ve Balkanlar’da feth ettiği toprakları elinde tutmak, kalıcı olmak için; I. İltizam II. İskan III. Denge Politikalarından hangilerini uyguladığı söylenebilir? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

Bizans’taki taht mücadelesinde zor durumda kalan Kantakuzen, imparator olabilmek için Orhan Bey’den yardım istemiştir. Yapılan yardımlar bir süre daha devam edince Bizans, Gelibolu yakınlarındaki Çimpe Kalesi’ni Osmanlı Devleti’ne vermiştir. Zamanla Gelibolu, Bolayır, Tekirdağ ve Çorlu, Osmanlı topraklarına katılmıştır. Buna göre, Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

C) Yalnız III

E) II ve III

Çözüm: Osmanlı Devleti iskan politikası sonucunda Anadolu’dan getirdiği Türkleri Balkanlara yerleştirerek bu toprakları uzun süre elinde tutmuştur. Böylece bölgede kalıcı hakimiyet sağlanmıştır.

A) Rumeli’deki ilerleyişinin kolaylaştığına B) Askeri ve siyasal gücünün arttığına C) Rumeli’de toprak sahibi olduğuna D) Sınırlarının genişlemesiyle birlikte gelir kaynaklarının arttığına E) Balkan devletleriyle ittifak kurmak zorunda kaldığına

17

ÜNİTE 1


Çirmen Savaşı (1371):

1389’da Osmanlı Devleti Osmanlı Devleti ile Sırplar arasında yapılan Çirmen Savaşı’nın sonucunda Makedonya’nın fethi kolaylaştı. I. Kosova Savaşı (1389): Nedenleri:

Kosova Savaşı

18


ÜNİTE 1

Sonuçları: Yıldırım Bayezit Karamürsel tersanesini kurmuş ve İstanbul kuşatmaları için donanmanın gücünü arttırmaya çalışmıştır.

Anadolu Hisarı’nın Yaptırılmasının Amacı:

I. Murat Niğbolu Savaşı (1396)

I. Kosova Savaşı sonrasında I. Murad Hüdavendigar savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından şehit edilmiştir.

İstanbul’un Kuşatılması: Osmanlı tarihinde İstanbul ilk kez Yıldırım Bayezit tarafından kuşatılmıştır.

Yıldırım Bayezit Nedenleri:

Anadolu Hisarı (Güzelcehisar)

19

ÜNİTE 1


Sonuçları:

Anadolu’da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri

Yıldırım Bayezit Dönemi :

Kurtuluş Dönemi Osmanlı mimarisinin bir örneği / Ulu Cami Orhan Gazi Dönemi : İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı aşağıdakilerden hangisidir? A) Orhan Bey B) I. Murat C) Yıldırım Bayezit D) II. Murat E) Osman Bey

I. Murat Dönemi :

20


ÜNİTE 1

Ankara Savaşı ve Fetret Devri (1402 – 1413) Çelebi Mehmet, devleti dağılmaktan kurtarak yeniden sağladığı için birçok tarihçi tarafından devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilir

Nedenleri:

Fetret Dönemi:

Sonuçları:

Çelebi Mehmet œ Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuştur.

1402 Ankara Savaşı’ndan sonra başlayan ve 1413 yılına kadar süren Yıldırım’ın oğulları arasındaki taht kavgası dönemine denir. Osmanlı Devleti Ankara Savaşı’ndan sonra ................. ............’da toprak kaybına uğrarken ............................. .......’da toprak kaybetmemiştir. Bu durumun en önemli sebebi izlemiş olduğu başarılı ..................... siyasetidir.

œ Osmanlı Devleti’nde FETRET devri başlamıştır.

Fetret Devri’nden sonra Osmanlı Devleti’nin yeniden toparlanabilmesinin en önemli nedeni Balkan topraklarında sorun yaşanmamış olmasıdır.

21

ÜNİTE 1


Anadolu’da Siyasi Birliğin Yeniden Sağlanması

Balkanlar’da Osmanlı Hakimiyetinin Güçlenmesi

Çelebi Mehmet Dönemi’nde Osmanlı’ya Yeniden Bağlanan Beylikler:

Çelebi Mehmet Dönemin’de Balkanlar’da Hakimiyeti Sağlamaya Yönelik Faaliyetler:

Osmanlı Devleti İle Venedik Arasında Yapılan Deniz Savaşı:

Mustafa Çelebi (Düzmece) Çelebi Mehmet Şeyh Bedrettin

II. Murat Şehzade Mustafa

Deniz Savaşları Temsili

22

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Edirne – Segedin Antlaşması (1444)

Varna Savaşı (1444)

Osmanlı Devleti ile Macaristan arasında yapımıştır. Maddeleri:

œ On yıl savaş yapılmayacak. œ “Sırbistan Osmanlı Devleti” ne vergi vermek şartıyla bağımsız olacak. œ Tuna Nehri sınır olacak. œ Eflak Osmanlı’ya vergi verecek ancak Macaristan’ın himayesinde olacak.

II. Murat

Nedenleri:

Edirne – Segedin Antlaşması’nın Sonuçları:

Sonuçları:

23

ÜNİTE 1

ÜNİTE 1


II. Kosova Savaşı (1448)

Osmanlı Kültür Ve Medeniyeti (1300 – 1453)

Nedenleri:

Osmanlı’da Devlet Anlayışı İslam Hukuku

Osmanlı Devlet Anlayışı

Eski Türk Gelenekleri

Divan Toplantısı

Kosova Savaşı Minyatürü

Sonuçları:

Osman Gazi döneminde Aşiretten Beyliğe geçiş sağlanmıştır. Orhan Gazi döneminde beylikten devlete geçiş sağlanmıştır. Bursa başkent yapılmıştır.

œ II. Kosova Savaşı’nın kazanılmasıyla Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki hakimiyeti kesinleşti. œ Balkanlar’da Osmanlı Devleti’nin ilerleyişini engelleyebilecek bir güç kalmadı. œ Türkleri Balkanlardan atma ümidi sona erdi.

Divan kararları padişahın onayı olmadan yürürlüğe giremezdi. Bu divanın bir karar organı değil padişahın danışma kurulu olduğunu gösterir.

24


ÜNİTE 1

Padişahların kullandığı ünvanlar:

Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki padişahdan hangisi merkezi devlet yapısını kurmaya yönelik çalışmalar yaparak “ülke, padişah ve oğullarınındır” anlayışını getirmiştir? A) Osman Gazi C) Yıldırım Bayezit E) II. Murat

B) Orhan Gazi D) I. Murat

İlk Osmanlı akçesi Osman Gazi zamanında bastırılmıştır.

Padişahın Görevleri:

Osmanlı’da Saltanat Osmanlı Devleti’nde hakimiyet anlayışında ilk değişiklik I.Murat döneminde “ülke hükümdar ve oğullarınındır” şeklinde değiştirilmiştir. Bu durumun nedenleri hakkında kısaca bilgi veriniz.

Osmanlı Devleti’nin izlediği hoşgörüye dayalı politika ile I. Fetihlerin kalıcı hale getirilmesi II. Balkanlarda egemenliğin pekiştirilmesi III. Devlet teşkilatlanmasının tamamlanması Yukarıdakilerden hangileri gerçekleşmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

œ I. Murat Sultan ünvanını kullanan ilk Osmanlı padişahıdır.

25

ÜNİTE 1


Veraset Sistemi: Başa geçecek şehzadenin yani tahtın varisinin belirlenmesidir.

I. Murat'a kadar Osmanlı'da Veraset Sistemi'nde hak sahibi olanlar

I. Murat’tan sonra hükümdarlık hakkına sahip olanlar

Amcaları Hanedanın erkek üyeleri (Amca oğulları gibi)

Padişah

Oğulları

Kardeşleri

Padişah

Oğulları

Osmanlı Devleti’nin kültür ve medeniyeti hangi medeniyetlerden etkilenmiş olabilir?

26


E y a l e t

S a n c a k

K a z a

I. Murat

ÜNİTE 1

K ö y

Yıldırım Bayezit Rumeli Anadolu Beylerbeyliği Beylerbeyliği

Kuruluş devrinde ülkenin Rumeli ve Anadolu Beylerbeylikleri şeklinde yönetim birimlerine ayrılmasını kısaca değerlendiriniz.

Osmanlı Ordu Teşkilatı

İlk Düzenli Ordu

İlk Donanma

Orhan Bey

Yaya ve Müsellem

27

ÜNİTE 1


28

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Osmanlı Ordusu Yaya ve Müsellemler :

I. Murat Kapıkulu Ocağı

Kapıkulu Ocakları : Osmanlı Ordusu Kara Kuvvetleri Eyalet Askerleri Tımarlı Sipahiler

Yaya ve Müsellemler

Azaplar

Akıncılar

Kapıkulu Askerleri

Acemi Ocağı :

Piyadeleri Acemi Ocağı

Cebeci Ocağı

Yeniçeri Ocağı Topçular

Süvarileri Silahtarlar

Pençik Kanunu :

Süvariler

Deniz Kuvvetleri

Osmanlı Dönemi Silahlar

29

ÜNİTE 1

ÜNİTE 1

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Kapıkulu Süvarileri :

Devşirme Kanunu :

Yeniçeri Ocağı :

Yönetim ve devlet otoritesini sürdürme Asayiş ve güvenliği sağlama

Üretim ve ekonomik istikrarı koruma

Tımar Sistemi Ordu ve savaş gücü ihtiyacını karşılama Dirliklerine Göre Gelirler

Has gelirleri 100 bin akçeden fazla

Cebeci Ocağı :

Zeamet 20 bin ile 100 bin akçe arası

Tımar 3 bin ile 20 bin arası

Tımar sisteminin Osmanlı Devleti için sağladığı faydaları aşağıdaki tabloya yazınız. İdari

Topçu Ocağı :

Askeri

Ekonomik

30


ÜNİTE 1

Deniz Kuvvetleri :

Sipahi Asker

Osmanlı Devleti’nin Tımar sistemini uygulamasının en önemli nedeni devlet hazinesine yük olmadan atlı asker yetiştirilebilmesidir. Tımarlı Sipahiler Tımar Sistemi: Devlete ait olan bazı toprakların gelirlerinin cebelü (Atlı asker) beslemek şartıyla devlet görevlilerine maaş karşılığında verilmesidir.

Osmanlı Ekonomisi İnsan: Osmanlı ekonomisinin temel kaynağı reaya denilen insanlardan oluşur. Reaya kendisine imkan sağlayan devlete vergi ödemek zorundadır.

Azaplar :

Akıncılar :

İznik Medresesi

31

ÜNİTE 1


Toprak:

2.Ocaklık: Osmanlı Toprak Yapısı

Has

Miri Arazi

Mülk Arazi

Dirlik

Haraci Toprak

Zeamet

Tımar

3. Malikane:

Öşri Toprak

Paşmaklık Ocaklık Malikhane Yurtluk Vakıf Mukataa Miri Arazi: 4. Yurtluk:

Miri arazi uygulamasında topraklar devletin mülkiyetinde olduğundan aristokrat (toprak– soylu) sınıfın oluşunu engellenmiştir.

5. Vakıf:

Miri Arazi Toprak Çeşitleri 1. Paşmaklık:

6. Mukataa:

32


ÜNİTE 1

Tarım

Mülk Arazi:

Devletin en önemli gelir kaynağının tarım olması toprakların boş kalmamasını gerektiriyordu. Mülk Arazi Toprak Çeşitleri

Toprağını üç yıl üst üste sebepsiz yere ekmeden boş bırakanlardan çift bozan vergisi alınırdı.

1. Öşri Topraklar:

Hayvancılık

2. Haraci topraklar:

İç Ticaret Osmanlı Devleti’nin kurulduğu topraklar doğudan ve batıdan gelen önemli ticaret yolları üzerinde bulunuyordu. Osmanlı’da dükkan açma hakkına ................................. denirdi.

Osmanlı’da köle - işçi sınıfının meydana gelmemesinin sebebi nedir?

Üretim

Osmanlı esnafından bir görünüm Lonca Sistemi:

33

ÜNİTE 1

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Ticaretle uğraşanların ihtiyaç ve güvenliğini sağlamak amacıyla önemli ticaret yolları üzerine .......................... inşa edilmiştir.

Lonca Sisteminin Faydaları: Lonca teşkilatı, kapitülasyonların yaygınlaşması sonucunda zayıflamış ve çökmüştür. Bu durum ekonomik hayatın dışa bağımlı hale gelmesine neden olmuştur. Muhtesip ve eminler çarşı ve pazarda satılan malların kalitesini ve fiyatlarını kontrol ederlerdi. Dış Ticaret: Güvenliğin sağlanması ve liman şehirlerinin ele geçirilmesi dış ticareti geliştirmiştir.

Osmanlı Devleti aşağıdaki şehirlerden hangisini Bizans Devleti’nden almamıştır? A) İznik

Fatih Dönemi Parası

34

D) Kütahya

B) İzmit

E) Bursa

C) Edirne


ÜNİTE 1

Aşağıdaki haritalardan birincisi, Kuruluş Dönemi’nin ilk padişahı Osman Gazi Dönemi’ne; ikincisi ise Kuruluş Dönemi’nin son padişahı II. Murat Dönemi’ne aittir. Bu haritaları inceleyerek Osmanlı Devleti’nin gelişimi üzerine yorumlar yapınız.

1. Harita: Osmanlı Devleti Toprakları Osman Gazi

2. Harita: Osmanlı Devleti Toprakları II. Murat

35

ÜNİTE 1

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 6. Orhan Bey Dönemi’nde Anadolu’da ve Balkanlar’da; kurumsallaşma alanında yapılan düzenlemeleri yazınız?

1. Osmanlı Devleti’nin kısa sürede büyümesinin nedenlerini yazınız?

7. 1402 yılında yapılan Ankara Savaşı’nın nedenlerini ve sonuçlarını yazınız?

2. Osmanlı Devleti’nin Bizans ile yaptığı ilk savaşın adı nedir?

8. Yeniçeriler hakkında bilgi veriniz?

3. Kuruluş dönemi padişahlarını kronolojik sıraya göre yazınız?

4. XIV. yüzyılda Balkanlarda yer alan krallıkları yazınız.

9. Tımar Sistemi’nin yararları hakkında bilgi veriniz?

5. Osmanlı Devleti’nin uyguladığı iskan politikası ile sağladığı yararları yazınız?

10. Osmanlı Devleti’nin Haçlılarla yaptığı savaşları yazınız?

36

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 11. Aşağıdaki soruları doğru yanlış olarak belirtiniz.

ÜNİTE 1

12. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.

œ Anadolu Türk siyasal birliğini Yıldırım Beyazıt sağlamıştır. ( )

œ Türkiye Selçuklu Devleti ........................................ ile yıkılış sürecine girmiştir.

œ Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Hamitoğulları beylikleri denizcilik alanında faaliyet gösteren beyliklerdir. ( )

œ Fetret dönemine son veren hükümdar .................... ................................. ’dir.

œ Anadolu’da dinsel nitelikli çıkan ilk isyan ................. ................................................ ’dır.

œ Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beylik Dulkadiroğulları Beyliğidir. ( )

)

œ Osmanlı Devleti’nde esnafların bağlı bulundukları meslek birliklerine .................................................. denirdi.

œ II. Kosova Savaşı ile Haçlılar savunmaya çekildiler. ( )

œ Osmanlı Devleti’ne katılan ilk beylik ........................ ...................................... ’dır.

œ I. Murat II. Kosova Savaşı’nda şehit olmuştur. (

37

ÜNİTE 1


Devlete adını veren Osmanlı Hanedanı, Oğuzların Bozok kolunun kayı boyuna mensuptur. Kayılar Ertuğrul Gazi yönetiminde Türkiye Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubat tarafından Ankara’nın Karacadağ yöresine yerleştirilmiştir. Daha sonra da Bizans’a komşu bir “uç” bölgesi olan Soğüt–Domaniç’e göç etmişlerdir. Osmanlı Bayrağı’nın Kısa Sürede Büyümesini Sağlayan Etmenler œ Ticaret yollarının üzerinde kurulmuş olması, œ Anadolu Türk beylikleri arasındaki mücadelelere katılmaması, œ Ele geçirilen yerlerdeki halka hoşgörülü ve adaletli davranılması (istimalet politikası), œ Merkezi otoriteye önem vermesi , œ Avrupa devletlerinin Yüzyıl Savaşları ile uğraşıyor olması., œ İskan siyasetini izlemesi, œ Gaza ve Cihad anlayışı ile hareket edilmesi, œ Bizans’ın merkezi otoritesinin zayıflamış olması, œ Balkanlarda dinî ve siyasi birliğin olmaması. Adaletli, hoşgörülü Osmanlı yönetimi egemenliği altına aldığı yerlerdeki halkın güvenini kazanarak Balkanlar’da ilerlemesini sürdürmüştür. Genişledikçe örgütsel yapısınıda geliştirmiştir. Osmanlı ilerleyişine tepki olarak önce Balkan devletlerinin sonra da Avrupa devletlerinin oluşturduğu Haçlı ordusuna karşı başarılı sonuçlar almıştır. Bu dönemde Osmanlı Devleti’ni zor durumlarda bırakan olay Ankara Savaşı’dır. Devleti içinde bulunduğu bu zor durumdan çıkaran Çelebi Mehmet olmuştur. II. Murat Osmanlı Devleti’ne yeniden eski gücünü kazandırmıştır. Balkanlar ve Anadolu’da üstünlük kurup, Bizans Devleti’ni baskı altına almıştır.

Teşkilatların Çalışmaları Yapıldığı Alan

Osman Bey

Yönetim

Aşiretten beyliğe geçiş

Maliye

İlk para

Ordu ve Donanma

Eğitim

Gönüllüler

Orhan Bey

I. Murat

Hükümdarlık padişah ve Beylikten oğullarına aittir.(merkezi devlete geçiş otoriteyi sağlamak) Divan örgütü Rumeli Beylerbeyi

Devşirme sitemi Yeniçeri Ocağı Timurlu Sipahiler

Yaya ve İznik’te ilk Osmanlı Medresesi

38

Yıldırım Bayezit Anadolu Beylerbeyi

İlk tersane


ÜNİTE 1

5. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde, bugünkü Bakanlar Kurulu’nun görev ve yetkilerini hangi kuruluş yüklenmiştir? 1. Aşağıdaki Türk beyliklerinden hangisi Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya egemen olmaya çalışmasına karşı diğerlerinden daha çok direnmiştir?

A) Enderun B) Divan-ı Humayun C) Kapıkulu Ocakları D) Medrese E) Babıali

A) Candaroğulları B) Karamanoğulları C) Saruhanoğulları D) Germiyanoğulları E) Karesioğulları

6. Osmanlı Devleti’nde Tımar Sistemi’yle ulaşılmak istenen hedefler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

2. Aşağıdaki olaylardan hangisi, Anadolu’da Türk birliğinin bozulmasına ve Osmanlı Devleti’nin dağılma tehlikesi geçirmesine neden olmuştur?

A) Askerleri teşvik etmek B) Araziden daha iyi faydalanmak C) Nakit para ihtiyacını karşılamak D) Üretimde sürekliliği sağlamak E) Devlet gelirlerini yükseltmek

A) Ankara Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) I. Kosova Savaşı D) Varna Savaşı E) II.Kosova Savaşı

3. Osmanlı ülkesine katılmış olan Anadolu beyliklerinden Aydınoğulları, aşağıdaki savaşlardan hangisinin sonunda bağımsızlığını yeniden kazanmıştır?

7. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı İmparatorluğu’nda bir yönetim birimidir?

A) Ankara Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) I.Kosova Savaşı D) Maltepe Savaşı E) Varna Savaşı

A) Ocaklık B) Sancak C) Yurtluk D) Has E) Tımar

4. Bizans İmparatorluğu’nda hükümdarlık makamını kendine güvenen ve yeterince güçlü olan kişiler ele geçirebilirdi. Bu durum, Bizans İmparatorluğu’nda aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?

8. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde yer alan olaylardan biridir? A) Kırım Hanlığı’nın Osmanlı Devleti’ne bağlanması B) Mısır’ın Osmanlı topraklarına katılması C) Bulgar Krallığı topraklarının Osmanlı ülkesine katılması D) Kıbrıs Adası’nın fethedilmesi E) Şehzade Cem’in II.Bayezit’e başkaldırması

A) Hükümdarların yetkilerinin sınırlanmasına B) Dinin devlet yönetiminde etkisinin azalmasına C) Askeri ve sivil yönetimin birbirinden ayrılmasına D) Birden fazla soyun yönetime gelmesine E) Ülkenin küçük eyaletlere bölünmesine 39

ÜNİTE 1


9. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede gelişmesinde Bizans İmparatorluğu’nun aşağıdaki durumlarından hangisinin etkili olduğu savunulamaz?

12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıların Balkanlarda ilerlemesinin sonuçlarından biri değildir? A) Beylerbeyliği sayısının ikiye çıkarılması B) Teokratik yönetime geçilmesi C) Yeniçeri ocağının kurulması D) Haçlı zihniyetini canlanması E) Boğazların denetiminin Osmanlıların eline geçmesi

A) Sanatçıların din ve imparatorluk için çalışması B) Din ve mezhep anlaşmazlıklarının sık yaşanması C) Tekfurların kendi başlarına hareket etmesi D) Halka ağır vergiler yüklenmesi E) Taht kavgalarının yaşanması

10.

Osmanlı Devleti, I. Koyunhisar II. Birinci Kosova III. Çirmen IV. Palekanon V. Varna savaşlarının hangilerini, Bizans’a karşı yapmıştır?

13. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarda, I. Bayezit (Yıldırım) I. Mehmet (Çelebi) dönemlerinin ortak özelliklerinden biridir? A) Bir padişahın iki kez tahta çıkması B) Osmanlı tarihinde yükselme devrinin yaşanması C) İstanbul’un kuşatılması D) Anadolu’da siyasi birliğin gerçekleştirilmeye çalışılması E) Taht için kardeş kavgalarının yaşanması

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve IV E) IV ve V

14. Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde , I. Avrupa’da Yüzyıl Savaşları’nın yaşanması, II. Balkanlar’da siyasi birliğin olmaması III. Çimpe Kalesi’nin ele geçirilmesi gelişmelerinden hangileri Osmanlı Devleti’nin topraklarını batıya doğru genişletmesini kolaylaştırmıştır?

11. Osmanlı Devleti ilk yılarında eğitim için Mısır ve Suriye’ye öğrenciler göndermiş, bu ülkelerdeki bazı bilim adamları da medreselerde ders vermek için Anadolu’ya getirilmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Osmanlı’ ların medrese eğitimini temel almasıyla B) Bu dönemde medrese eğitiminde Mısır ve Suriye’nin ileri bir düzeyde olmasıyla C) İslam ülkeleri arasında kültürel ilişkilere önem verilmesiyle D) Mısır ve Suriye’den başka yerde medrese eğitim olmamasıyla E) Batı eğitim kurumlarıyla ilişki kurulmamış olmasıyla

A) Yalnız I C) Yalnız III E) I, II ve III

40

B) Yalnız II D) I ve II


ÜNİTE 1

18. Osmanlı Devleti’nin 1402’den başlayarak 1413’e kadar devam eden dönemine Fetret devri denmesinde, I. Uzun süren taht kavgaları yaşanması, II. Devletin güç kaybetmesi III. Balkanlarda hakimiyetin yeniden sağlanması Durumlarından hangileri etkili olmuştur?

15. Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesine neden olan önemli özelliklerinden biri de jeopolitik konumudur. Bu durum aşağıdakilerden hangisini kanıtlamaz? A) Moğolların Anadolu’daki etkisinin azalması B) Verimli arazilere sahip olması C) Zayıf bir Bizans’a komşu olması D) Ticaret yolları üzerinde kurulması E) Balkanlara geçiş yolu üzerinden kurulması

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III

16. Osman Bey’in I. Bizans Tekfurlarıyla mücadele etmesi II. Bizans ile Koyunhisar Savaşı’nı yapması III. Kendi adına para bastırması Faaliyetlerinden hangileri Türkiye Selçuklu’larına bağlılığın sone erdiğine doğrudan kanıttır?

19. Osmanlı Devleti Yıldırım Bayezit’e kadar Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama düşüncesini açıkça ifade etmemiştir. Bu durumun Yıldırım Bayezit döneminde değişmesi, I. Batı yönlü fetihlerle devletin güçlenmesi II. Anadolu beyliklerinin birbirleri ile yaptıkları mücadeleler ile güç kaybetmesi III. Timur tehlikesine karşı tedbir alınmak istenmesi gelişmelerinden hangilerinden kaynaklanmamıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III


20. Avrupalılara göre Timur, Ankara Savaşı ile yalnızca Osmanlı Devleti’ni yenmemiş aynı zamanda Avrupa’nın kaderini de değiştirmiştir. Osmanlı Devleti Ankara Savaşı’ndaki yenilginin etkisini üzerinden attıktan sonra yeniden Avrupa’ya yönelse Avrupa artık eski Avrupa değildi. Bu yüzden fetihler çok daha yavaş gerçekleşmiştir. Avrupa’da görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi bu yargının ortaya konmasında etkili olmuştur?

17. Ankara Savaşı ile büyük bir sarsıntı yaşayan Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda pek fazla toprak kaybetmemesi aşağıdakilerden hangisi ile açıklanamaz? A) Ankara Savaşı’ndan sonra Süleyman Çelebi’nin Balkanlar’a egemen olması B) Balkan fetihleri ile birlikte bölgenin hızlı bir şekilde Türkleştirilmesi C) Fethedilen bölgelerdeki azınlıklara hoşgörülü yaklaşılması D) Balkanlılar arasındaki siyasi ve dini çekişmelerin devam etmesi E) Balkanlara yerleştirilen Türk boylarının parçalanması 41

A) Bizans’ın güçlenmeye başlaması B) Avrupalıların, birleşik bir Avrupa Krallığı oluşturması C) Papalığın, Ortodoks dünya üzerindeki etkisinin artması D) Osmanlıların Balkanlardaki bazı topraklarını kaybetmesi E) İstanbul’un fethinin gecikmesinin, Avrupa’nın toparlanmasına ortam hazırlaması

ÜNİTE 1


21. Yıldırım Bayezit ile Timur arasında gerçekleşen Ankara Savaşı’nın nedenlerinden biri de Timur’un Yıldırım Bayezit’den kendi adına para bastırılmasını istemesidir. Bu bilgiye dayanarak Timur’un, I. Osmanlı ekonomisini çökertme II. Osmanlı Devleti’ne egemenliğini kabul ettirme III. Osmanlı Devleti’yle olan ticari faaliyetleri geliştirme Amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek istediği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve III E) I, II ve III

23. II. Murat Dönemi’nde gerçekleşen II. Kosova Savaşı’nın sonucunda Balkan Devletleri’ne Türklerin Balkanlar’dan atılamayacağı kabul ettirilmiştir. Buna göre, I. Balkanlar’da mezhep birliğinin sağlandığı II. Haçlıların taarruz gücünün kırıldığı III. Balkanlar’daki Türk hakimiyetinin sağlamlaştığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

C) I ve II

22. Ankara Savaşı’nın kaybedilmesi ve Bayezit’in esir düşmesi sonucunda şehzadeler arasında 11 yıl süren taht kavgaları yaşanmıştır. Buna göre, I. İç karışıkların yaşandığı II. Veraset sisteminin olumsuz sonuçlar doğurduğu III. Hakimiyet anlayışının değiştiği yargılarını hangilerine ulaşılabilir?

24. II. Murat Dönemi’nde Rumeli’de sorun çıktığında Anadolu beylikleri ile Anadolu’da sorun çıktığında Balkan Devletleri ile iyi ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır. Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisinin doğruluğunu kanıtlar? A) Fetret Dönemi’nin etkilerinin halen hissedildiği B) Cihat politikasının taviz vermeden devam ettirildiği C)Anadolu’da siyasal birliğin sağlandığı D) İstanbul’un fethi için hazırlıklar yapıldığı E) Balkan fetihlerinin hızlandırıldığı

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E I, II ve III

42

BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 25. II. Murat Dönemi’nde Macaristan karşısında üst üste alınan yenilgiler sonucu Osmanlı Devleti Macaristan’dan barış istemiş ve Edirne–Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Bu durum, I. Osmanlı fetih politikasının aksadığı II. Balkanlılar karşısındaki askeri üstünlükten faydalanılmadğı III. Fetret Dönemi’nin sona erdiği yargılarından hangileri kanıtlanamaz?

ÜNİTE 1

27. Ankara Savaşı’ndan sonra Semerkant’a götürülen Yıldırım Bayezit’in oğlu Mustafa Çelebi Timur’un ölümü ile Anadolu’ya dönüp saltanat iddaasında bulununca, O’na karşı olanlar Yıldırım’ın oğlu olmadığını ileri sürüp kendisine Düzmece Mustafa demişlerdir. Şehzade Mustafa karşıtlarının bu şekilde hareket etmesinde aşağıdaki amaçlardan hangisinin benimsenmesi etkili olmuştur? A) Anadolu’da otorite kurulmasını önlemek B) Balkan fetihlerinin önünü açmak C) Şehzade Mustafa’nın destek bulmasını önlemek D) İdari ve askeri yapının gelişmesini önlemek E) Timur İmparatorluğu’nun tepkisini çekmemek


26. II. Kosova Balkanların kesin olarak Türk yurdu olduğunu kanıtlayan savaştır. Yukarıdaki yargı daha çok aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

28. Osmanlı Devleti’nin ilk sosyal kökenli isyanı Şeyh Bedrettin İsyanı’nın Anadolu’da yoğun bir taraftar kitle bulmasında I. Fetret Dönemi ile ülkede ekonomi ve sosyal adaletin bozulması II. Şeyh Bedrettin’in zenginin malının fakirlere paylaştırılacağını savunması III. Anadolu’da cihat anlayışının güçlenmesi Özelliklerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?

A) Haçlı ordularının bu savaşta ağır bir yenilgi almasıyla B) Balkanlardaki Türk nüfusunun savaştan sonra artmasıyla C) Haçlıların bu savaştan sonra uzun bir süre Osmanlı Devleti’ne saldırmaya cesaret edememesiyle D) Kosova’nın Osmanlı egemenliği altına alınmasıyla E) Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da siyasi birliği sağlamasıyla


43

ÜNİTE 1


44

10. SINIF TARİH (YENİ) - elfiyayinlari.com

Recommend Documents