Centrumlocatie
U heeft een afspraak voor een hartcatheterisatie omdat u een te hoge bloeddruk heeft in de longslagader (pulmonale hypertensie) of daarvan wordt verdacht. Via hartcatheterisatie kan de bloeddruk in de longslagader worden gemeten. Dit onderzoek wordt op de CCU afdeling of op de catheterisatiekamer uitgevoerd en verricht door een cardioloog in opdracht van de longarts. Opname in het ziekenhuis is hierbij vaak noodzakelijk. Wat is een hartcatheterisatie? Een hartcatheterisatie is een onderzoek waarbij een dunne slang of catheter via een ader (vene) tot in het hart wordt gevoerd. Om de bloeddruk in de longslagader (arteria pulmonalis) te meten, wordt de catheter door de rechter harthelft opgevoerd tot in de longslagader. Deze manier van catheteriseren wordt daarom ook wel rechtscatheterisatie genoemd. De techniek van de catheterisatie Meestal wordt via een ader in de lies of de hals een catheter opgeschoven tot in het hart. Via de rechterboezem en rechterkamer kan de longslagader worden bereikt (zie afbeelding op blz.2). De holle catheter, die ruim een meter lang is, wordt verbonden met apparatuur waarmee de bloeddruk kan worden gemeten. Met behulp van röntgenapparatuur is het mogelijk het verloop van de catheter te volgen en te registreren wat er gebeurt. Dit geeft de cardioloog en longarts de mogelijkheid ook na afloop de catheterisatiegegevens nog eens te bekijken.
Hartcatheterisatie bij pulmonale hypertensie
Voorbereiding -
Enkele uren voor het onderzoek mag u in beperkte mate vast voedsel gebruiken, tevens is drinken toegestaan.
-
Voor het onderzoek worden de hals en zonodig de lies geschoren om de huid beter te kunnen desinfecteren. Na het scheren blijven de pleisters ook beter vastzitten op de huid en is het verwijderen van de pleisters bovendien minder pijnlijk.
-
Zorg ervoor dat u vlak voor het onderzoek nog naar het toilet gaat. Het is lastig als dit tijdens het onderzoek nodig zou blijken.
-
Overleg met de longarts welke medicijnen u kunt blijven gebruiken en welke u in verband met het onderzoek tijdelijk moet staken.
-
Zorg dat de verpleegkundige van de afdeling steeds weet waar u in de uren voor het onderzoek bent in het geval dat de arts of verpleegkundige u nog nodig heeft.
-
Vertel aan uw bezoek wanneer het onderzoek zal plaatsvinden en dat de mogelijkheid bestaat dat u door het onderzoek niet bereikbaar bent. Dit bespaart hen ongerustheid als zij u niet op het vertrouwde plekje vinden.
-
Draag bij het onderzoek geen sieraden die in de weg kunnen zitten of die zoek kunnen raken. Laat ze achter op uw kamer of geef ze in bewaring aan de verpleegkundige.
Uitvoering van de catheterisatie U wordt in uw eigen bed naar de catheterisatiekamer gereden. Daar stapt u in het algemeen zelf over op de onderzoektafel. Op de CCU afdeling blijft u in uw eigen bed. U bent omringd door grote en ingewikkelde apparatuur, waar u misschien even aan moet wennen. Er mogen geen infecties optreden en de huid wordt daarom op de plaats (in de hals, soms in de lies) waar de catheter(s) worden ingebracht goed schoongemaakt met een desinfecterend middel. Daarna wordt dit gebied plaatselijk verdoofd. Dan wordt via een ader een catheter ingebracht om via de rechter harthelft de longslagader te kunnen bereiken om daar de bloeddruk te meten (dit heet rechtscatheterisatie). Vrijwel iedere patiënt krijgt deze rechts-catheterisatie. Als de catheter is ingebracht, voelt u meestal geen pijn omdat de catheter in de bloedvaten vrij kan bewegen. Soms kunt u op de monitor meekijken wat er gebeurt. 2
Het onderzoek duurt meestal ruim een uur, maar kan soms uitlopen. Als het onderzoek klaar is en er volgt geen reversibiliteitsmeting, wordt de catheter verwijderd op de catheterisatiekamer. Het wondje wordt enkele minuten afgedrukt en daarna wordt een verband aangelegd. Soms is dit een drukverband. Soms is het noodzakelijk twee catheters in te brengen; men spreekt dan van een rechts- en linkscatheterisatie. Bij een linkscatheterisatie wordt via de slagader in de lies een catheter ingebracht die via de grote lichaamsslagader (aorta) de linker harthelft bereikt. Op deze manier wordt de bloeddruk in de aorta en linkerkamer van het hart gemeten. Als het onderzoek klaar is en er volgt geen reversibiliteitsmeting, dan wordt ook deze catheter op de catheterisatiekamer verwijderd. Het wondje wordt afgedrukt en altijd verbonden met een drukverband. Reversibiliteitsmeting op de CCU afdeling Vóór de catheterisatie krijgt u te horen of er bij u ook nog reversibliteitsmetingen worden verricht. Op de CCU blijft u aansluitend aan de rechtscatheterisatie aangesloten op de monitor. Hartslag, bloeddrukken en zuurstof in het bloed worden in beeld gebracht. Er is voor de CCU gekozen, omdat juist daar met de beschikbare apparatuur nauwkeurig deze waarden kunnen worden geobserveerd. De reversibliteitsmetingen duren ongeveer 2 uur. Voor alle metingen geldt dat er voornamelijk gekeken wordt of de bloeddruk in de longslagader reversibel (dalend) is of niet. Uiteraard wordt naast de reeds genoemde parameters (hartslag, bloed en zuurstof) veel aandacht besteed aan hoe u de metingen verdraagt. De uitslag informeert de longarts over hoe de bloeddruk in de longslagader reageert. De bevindingen dragen bij tot het uiteindelijke behandelvoorstel. In principe vinden er drie metingen plaats: -
Voor de eerste meting krijgt u zuurstof toegediend. Gedurende vijf minuten ademt u die zuurstof in via een neus/mondkapje. Daarna, aan het einde van de test, wordt bloed afgenomen via de catheter(s) en worden hartslag en bloeddrukken genoteerd.
-
De tweede meting is met het medicijn epoprostenol (Flolan) dat u via een infuus in oplopende sterkte krijgt toegediend. Na iedere verhoging van de dosis wordt bloed afgenomen via de catheter(s) en worden hartslag en bloeddrukken genoteerd.
-
De derde meting is met het medicijn Sildenafil (Viagra) dat u via een tablet krijgt toegediend. De meest effectieve waarde van dit medicijn is vijftig minuten na inname. Dan wordt ook bloed afgenomen via de catheter(s). Ook voor deze test geldt dat hartslag, bloeddrukken en zuurstof in het bloed nauwkeurig worden gecontroleerd. Sommige mensen krijgen tijdens deze meting een ’grieperig’ gevoel en hoofdpijn. Deze klachten zijn alle van voorbijgaande aard.
3
Na alle metingen worden de catheter(s) verwijderd. Het wondje wordt afgedrukt en daarna wordt een (druk)verband aangelegd. Alle gegevens worden uitgewerkt en door de longarts beoordeeld. Alle uitslagen worden door de long- of zaalarts (na overleg met de longarts) met
Complicaties van de hartcatheterisatie De meeste rechts- en linkscatheterisaties verlopen zonder problemen. Een enkele maal treden bijverschijnselen op, zoals een bloeduitstorting op de plaats waar de catheter werd ingebracht, of afwijkingen van het hartritme. Daarnaast treden hoogst zelden echte complicaties op zoals stolselvorming in de bloedbaan. Het team dat het onderzoek uitvoert, is gespecialiseerd in het voorkomen en het behandelen van dergelijke problemen. De longarts weegt altijd de (kleine) kans op problemen af tegen de voordelen van de belangrijke informatie die door de hartcatheterisatie wordt verkregen. De zorg na de catheterisatie U gaat in uw eigen bed terug naar de verpleegafdeling. Indien u alleen een rechtscatheterisatie heeft gehad, zijn er geen speciale maatregelen na het onderzoek nodig.
Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend
u besproken.
Heeft u ook een linkscatheterisatie gehad, dan moet u een aantal uren bedrust houden. Het been, met drukverband in de lies, moet dan stil blijven liggen. Dit plat liggen kan lastig zijn als u naar het toilet moet. De verpleegkundige weet dit en zal bij dit ongemak helpen. soms problemen. Geef dit tijdig aan, het liefst van tevoren. De verpleegkundige controleert regelmatig de bloeddruk, hartslag, eventueel doorlekken van het verband en de doorbloeding van het been op de plaats waar de catheter was ingebracht. Na de catheterisatie mag u weer gewoon eten en drinken. Vragen Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met de pulmonale hypertensieverpleegkundige (Helene Kalkman): telefoon (010) 463 48 91. Het telefoonnummer van de afdeling longziekten is (010) 463 48 75.
© Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 12/05
Ook voor mensen met rugklachten of met klachten van kortademigheid geeft het plat liggen
Erasmus MC 3015 GD Rotterdam Tel (010) 463 92 22
6137076
Dr. Molewaterplein 40
