Bestuur kan zonder ons niet rustig slapen - IIA Nederland

10 september 2014 © Het Financieele Dagblad

BEDRIJFSCONTROLE INTERNE AUDITOR

Interne controle Zeven Midkapfondsen staan op rood Het hebben van een interne inspecteur is niet verplicht, al spreekt de code corporate governance wel over de positie van deze functie in het bedrijf. De grote beursfondsen hebben allemaal een interne auditdienst. Welke van de Midkapfondsen hebben een interne auditor en welke niet?

Aalberts 2.040

Brunel 1.283

Ten Cate 1.012

Sligro 2.498

GEEN INTERNE CONTROLE

Air France-KLM 25.520

Omzet 2013 in € mln

Wereldhave 139

Eurocomm.Prop. 173 Nieuwe Steen

Arcadis 2.515

Vastned 123

145

Accell 849

K LIJ W IDE DU BOU N P O NO I OF

PostNL 4.307 INTERNE CONTROLE

Arseus 548

BAM Groep 7.042

USG People 2.270

Nutreco 3.867

Aperam 3.855 Vopak 1.322 TKH 1.196

ASMI 452

Corbion 744

TomTom 963 BinckBank 160 Exact 213

Imtech* 4.945

RR | Bron; FD Research, *passen hun systeem aan

‘Bestuur kan zonder ons niet rustig slapen’ Na de fraude benoemde Imtech een interne auditor. Over een dienst die meer wil zijn dan politieagent.

Pieter Couwenbergh en Yteke de Jong Vianen Michel Kee wil eerst een misverstand wegwerken. Bij de afkorting IAD denken veel mensen aan Interne Accountants Dienst, maar die term dekt de lading al lang niet meer. De financiën zijn maar een kwart van het werk. Het achterhaalde beeld is volgens de voorzitter van de Nederlandse tak van brancheclub IIA illustratief. Vooral onder commissarissen bestaat nog vaak de klassieke rolopvatting van de Interne Audit Dienst als een politieagent die een verlengstuk is van de externe accountant en daarnaast speurt naar fraude. In de afgelopen vijftien jaar is het werk ingrijpend veranderd. ‘Ik ben begonnen met kredietinspecties, maar eind jaren negentig behoorde IT en operationele audits al tot mijn takenpakket’, vertelt collega-bestuurslid John Bendermacher van de IIA, werkzaam bij ABN Amro. ‘Je bezocht vestigingen en bekeek de processen. Daar is vervolgens risico-management en governance-audit bijgekomen. Hoe komt besluitvorming tot stand? Welke risico’s worden gelopen als een bedrijf harder groeit dan de markt? We kijken ook steeds meer naar gedrag, integriteit en cultuur. Zonder interne audit functie kun je als bestuur eigenlijk nooit meer rustig slapen. Waarom? Met interne inspectie weten managers dat hun activiteiten en rapportages altijd onderwerp van onderzoek zijn. Dat feit alleen al zorgt dat ze minder ‘groen’ schrijven.’ Zijn collega-bestuurdslid Vincent Moolenaar (hoofd internal audit bij Ahold) vult aan: ‘Je bent als bestuurder toch hartstikke blij als iemand je vertelt waar tekortko-

mingen in een belangrijk project zitten, of dat er voldoende maatregelen zijn genomen zodat aannemelijk is dat die projecten ook opleveren wat ze beogen. Wij doen aan value preservation’. Volgens Kee is de interne auditor de afgelopen jaren steeds meer opgeschoven naar de rol van een partner voor het bestuur. ‘We kijken waar de risico’s van de strategie liggen en geven inzicht in welke mate de implementatie goed verloopt. We zijn die extra paar ogen en oren die comfort bieden dat een bestuur in controle is.’ V Hadden jullie de fraude bij Imtech gezien? Ahold had destijds een IAD Bendermacher: ‘De debacles van de afgelopen tien jaar zaten niet in de procescontroles, maar in zaken als een bestuur dat niet voldoende oog had voor risico’s. Ik denk dat de problemen bij Imtech wel naar boven waren gekomen bij een onderzoek van een interne auditor, maar waarschijnlijk niet meteen in de volle omvang.’ V Wat als het management niet wil luisteren? Is het niet beter dat jullie rechtstreeks aan commissarissen rapporteren? Moolenaar; ‘Bij veel bedrijven, zeker de grote beursfondsen, heb je tegenwoordig een parallelle rapportagelijn naar het auditcomité. Bij Ahold spreek ik één keer in de maand met de voorzitter en als zij wat wil weten, belt ze direct. Je moet alleen wel zorgen dat je het bestuur dezelfde informatie geeft als commissarissen.’ Bendermacher: ‘Vroeger moest je jouw agenda eerst doornemen met de cfo. Nu loopt er een rechtstreekse lijn met commissarissen. Je kunt zaken bespreekbaar

maken door ze op de agenda te zetten. Maar ik zeg altijd tegen jongere collega’s: Zorg dat je hypotheek niet zo hoog is dat je er niet uit kunt stappen. Dat je durft te escaleren.’ V Rechtvaardigt het vertrek van een interne inspecteur een persbericht? Kee: ‘Nee. Het is aan de commissarissen om daar in hun verslag opmerkingen over te maken. Dat is hun taak volgens de code corporate governance.’ V Wat heeft ‘Imtech’ losgemaakt bij de beursfondsen Kee: ‘Ik weet dat een aantal collega’s is gevraagd een casus-Imtech te presenteren voor de raad van commissarissen. Welke lessen kunnen wij hieruit trekken.’ Moolenaar: ‘Imtech schudt commissarissen wakker. Door de Amerikaanse boekhoudregels was er de neiging zich te concentreren op een beperkt aantal thema’s, en te weinig te kijken naar soft controls als de cultuur en toon aan de top.’ V Waarom zijn bouwbedrijven terughoudend met het benoemen van een interne auditor? Kee: ‘Er heerst een ingenieurscultuur. Veel onderling vertrouwen en vertrouwen in het eigen kunnen. Sinds de bouwfraude zijn er controle-bouwstenen ingevoerd. Nu komt

De interne auditor is de afgelopen jaren steeds meer opgeschoven naar de rol van een partner voor het bestuur

er een tweede golf overheen: het aanstellen van een interne auditor, bijvoorbeeld bij BAM. Maar die moet nog wel handen en voeten krijgen.’ Moolenaar: ‘Is iemand die zijn leven lang een hele goede controller geweest, in staat om het bestuur een spiegel voor te houden. Als hij al die tijd in dezelfde pan heeft gezeten, is hij in staat om te zeggen dat de temperatuur in de pan te hoog is geworden?’ V Is de externe accountant als onafhankelijke buitenstaander niet beter geschikt voor dit werk? Kee ‘Het gaat erom dat de raad van commissarissen in staat moet worden gesteld om een oordeel te geven of het bestuur ‘in control’ van de onderneming is. Daarvoor gebruiken zij input van binnen en van buiten. Wij kijken veel breder dan de accountant en hebben ook een beter inzicht in het wel en wee van de organisatie. We weten dat zij graag hun taak willen verbreden maar dat is een onderschatting van de complexiteit van bedrijven. Ik zou zeggen dat we complementair zijn.’ Moolenaar: We zijn bezig om onze rol te laten actualiseren in de code corporate governance. Nu staat er nog dat we toegang hebben tot de voorzitter van het audit-comité en tot de externe accountant. Door de zinskeuze lijkt het alsof we ondergeschikt zijn aan de accountant.’ Kee: Het zou daarom goed zijn als de code verder gaat dan de commissarissen jaar op jaar laten bepalen of het hebben van een interne auditor noodzakelijk is. Maar ook over het onafhankelijk functioneren van de dienst en de gelijkwaardigheid met de externe accountant.’